ÖZET: Tedarik Zinciri Yönetimi, Tedarikçi Seçme Globalleşen dünyada imalat sanayi, rekabetin yoğun ve kıyasıya olduğu, çok hızlı teknolojik gelişmelerin yaşandığı, seçici ve bilinçli bir müşteri kitlesinin bulunduğu bir süreç yaşamaktadır. Bu süreçte, tüm sanayi ve bilim kesimlerince kabul edilen bir gerçek, tedarikçiler imalat sanayileri için vazgeçilmez bir unsurdur ve ağırlıkları gittikçe artmaktadır. Dolayısıyla, ana sanayinin tedarikçilerini seçebilmesi için bir modele ihtiyaç vardır. Ana sanayi tedarikçi ilişkilerini kapsayan tedarik zinciri yönetimi kavramı, söz konusu ilişkilerin düzenlenmesi amacıyla 1990'lı yıllarda ortaya çıkmıştır ve günümüzde, tedarik zinciri vasıtasıyla, tedarikçi ile ana sanayi arasındaki ilişkilerin, üretim yönünden kalite, maliyet ve zaman kavramlarının sürekli daha iyiye gitmesi için çalışmalar yapılmaktadır. Bugünlerde tedarikçiler, ana sanayilerin stratejik ortakları konumundadır. Bu tezde, tam zamanında tedariği hedefleyen bir tedarik zincirinde; kaliteli üretim ve maliyet analizi yapabilen, taleplere zamanında cevap verebilecek, teknolojik ve idari yönden inisiyatif kullanabilecek güçte, yüksek ve esnek imalat kapasitesine sahip, kısaca kurumsallaşmasını tamamlamış tedarikçileri seçmeyi hedefleyen bir tedarikçi seçme modeli kurulmuştur. Özellikle otomotiv sektöründe, tedarikçi zinciri tasarımında tedarikçileri yüksek duyarlılıkla seçen ve tedarik zinciri işlemleri boyunca, seçilen tedarikçilerin performansını ölçen kapsamlı bir modele ihtiyaç vardır. Bu çalışmada geliştirilen model, bu ihtiyacı da karşılayabilecek özellikte tasarlanmıştır. Önerilen model, tedarik zincirine ana sanayi perspektifinden bakmaktadır. Model, bu perspektife göre kriterlere bakış açısı, her kriter için ayrı bir değerlendirme metodolojisi, puanlama sistemi ve kriterler hakkında kısa özet bilgiler sunmaktadır. Ayrıca bu modelde kriterler aşamalı olarak değerlendirilerek, seçme ve performans ölçme işlemlerinin ayrı olarak yapılması sağlanmıştır. Seçme işlemi için kullanılacak kriterlerin ağırlık yüzdelerinin tespiti, çeşitli büyük sanayi kuruluşlarında görevli 19 üst düzey yönetici ile yapılan anket sonucu, gerçek verilere dayanılarak belirlenmiştir. Değerlendirmeler ve seçme işlemi için bir malzemeye ait tedarikçi seçme işlemi, 138 parametrenin hesaplanmasını gerektirdiğinden, bir uzman sistem geliştirilmiştir. Geliştirilen uzman sistem, tedarikçilerin puanlandırılması ve sıralanması gerçekleştirecektir. Uzman sistem, tedarik zinciri kurulumu ve tedarik zinciri işlemleri boyunca, firmaların seçilme ve performanslarının ölçülmesinde de kullanılacaktır. Bu tezde önerilen model, üretim yönetimi faaliyetlerinde kullanılacak özellikte tasarlanmış ve diğer sistemlerle entegrasyonu öngörülmektedir. Sonuç olarak, önerilen model sayısal veriler kullanılarak denenmiş ve olumlu sonuçlar alınmıştır.
A MODEL FOR SUPPLIER SELECTION IN SUPPLY CHAIN SUMMARY Key words : Supply Chain Management, Supplier Selection In the global word, manufacturing industries have been working to survive in a process which has hard competition conditions, technologic developments, and selector and conscious customer community. In this process, there is a reality that is being accepted by all of manufacturers and scientists, that's suppliers are necessary factor for the manufacturing industries and importance of them rises gradually. So, the main industries need a model to them to choose their suppliers. Supply Chain Management concept that includes the relations between main industries and their suppliers have been happened at 90's to organize this relations and at the present, there are lots of studies to make the best this relations and quality, cost, and time concepts in the production. Nowadays, the suppliers are strategic partners of the main industries. In this study, a supplier selection model that takes target to select suppliers which can do good quality production and cost analysis, can reply to orders in time, have high and flexible manufacturing capacity as to have the power of using technologic and managerial opinion; as short it has completed to turn into its institution, have been made in a Supply Chain Management which targets to supply just in time. Especially at the automotive industry needs an extensive model which selects suppliers by high sensitivity and measures the performance of the suppliers during supply chain processes, in designing of the supply chain. The model that has been developed in this study, has been designed as to reply to that requirement too. The suggested model looks to supply chain by the main industry perspective. The model presents the opinion manner to the criteria by that perspective, different evaluation methodology for every criterion, grade system and short summary information about criteria. Also the criterion has been evaluated as gradual and selection and performance measuring processes have been made as different in this model. Fixing weight percent of the criteria that is used for selection process, has been determined by true data as a result of the inquiry which was investigated with 19 top level managers in some different big companies. An expert system has been developed because of evaluations and selection process needs 138 parameters to calculate for a supplier selection for a material. The expert system which has been developed makes grading of the suppliers and puts in order them. Also the expert system is used to select the companies and to measure their performance during Supply Chain process. The model which is being suggested in this study, has been designed as to use in the production management activities and model is suggested its integration to other systems. At the result, the model which is being suggested has been tested as to use numeric data and has been seen positive results at its finally. xx
