Kadavradan böbrek naklinde organ tahsis problemine bulanık mantık yaklaşımı

Abstract

ÖZET: Organ tahsis problemi, çok kriterli karar verme, bulanık mantık, kadavradan böbrek nakli. Bu tez çalışmasında, ülkemizdeki kadavradan böbrek nakillerindeki organ tahsis problemine bulanık mantık yaklaşımıyla çözüm getirilmiştir. Kadavradan böbrek naklinde, böbreğin hangi hastaya nakledileceği, tıbbi kriterlerin yanında ahlaki ve politik kriterlere de bağlı olan karmaşık ve çok kriterli bir karar verme işlemidir. Mevcut organ tahsis sistemlerinden Amerika' daki UNOS (United Network for Organ Sharing) ve ülkemizdeki TONKS (Türkiye Organ Nakil ve Koordinasyon Sistemi) sistemleriyle bizim hazrrladığrmız FORAS (Fuzzy Organ Allocation System) sistemini karşılaştıran bir web tabanlı Böbrek Tahsis Programı yazılmıştır. Bu program sayesinde bu üç sistemin organ tahsis sonuçlan aynı anda görülebilmektedir. Bu sayede organ tahsis sonuçlarının birbirleriyle ne kadar örtüştükleri de görülebilmektedir. Yaptığımız örnek uygulamada FORAS'ın, UNOS'la %68, TONKS'la %41 örtüştükleri görülmüştür. FORAS'ın UNOS'la daha yüksek bir yüzde ile örtüşmemesinin sebebi; FORAS sistemi ülkemizdeki şartlara göre hazırlanmış olmasıdır. Bunun yanında FORAS 'm TONKS'la daha düşük bir yüzdeyle örtüşmesinin sebebi; FORAS 'm TONKS 'a göre daha çok kriterli olmasındandır. Hazrrladığrmız FORAS sisteminin bulanık mantığın doğası nedeniyle insan düşünce sistemine daha yalan sonuçlar verdiği ortaya çıkmıştır. Bunun sebebi FORAS sistemindeki bulanık kurallar ve bulanık kümeler oluşturulurken nakil yapan uzman hekimlerle görüşülerek hazırlanmasıdır. Sonuç olarak FORAS nakil yapacak hekimlere hızlı ve doğru organ tahsisi yapmalarına yardımcı olacaktır. Web tabanlı olması sayesinde de ülke çapında organ nakil merkezleri arasındaki koordinasyonun sağlanmasına da yardımcı olacaktır.

FUZZY LOGIC APPROACH TO ORGAN ALLOCATION PROBLEM OF KIDNEY TRANSPLANTATION FROM CADAVERS SUMMARY Key Words: Problem of organ allocation, multi-criteria decision making, fuzzy logic, cadaveric kidney transplantation. In this thesis study, a solution has been suggested to problem of organ allocation in kidney transplantations from a cadaver in our country by the fuzzy logic approach. In kidney transplantation from a cadaver, the decision on which patient will receive the kidney is a complex and multi-criteria decision based not only on logical criteria but also on ethical and political criteria. A web based kidney allocation programme has been written which compares the available organ allocation systems such as UNOS (United Netywork for Organ Sharing) in the United States and TONKS (Turkey organ Transplantation and coordination system), FORAS (Fuzzy Organ Allocation System) which we prepared. By means of this programme, the organ allocation results of these three systems have been monitored simultaneously.Thus, it is possible to see how much well-adjusted the organ allocation results can be with each other. In the sample application which we have done, it has been monitored that FORAS can be adjusted %68 with UNOS and %41 with TONKS. The reason why FORAS does not adjust with a higher percentage with UNOS is that FORAS has been prepared for our country's conditions. Besides, the reason of the low adjusting percentage with TONKS is FORAS' having much more criteria then TONKS. In FORAS system we prepared, because of the nature the Fuzzy Logic it has revealed that it gives closer results to human thinking system. The reason of this is that it has been prepared by consulting to expert who transplants, while forming the fuzzy rules and fuzzy memberships. Consequently, FORAS will be helpful for transplanting doctors to apply fast and right organ allocation. Because it is web based, it will help to get the coordination between the organ transplantation centers throughout the country. Xlll