Sağlık sistemlerinde bulanık mantık tabanlı performans analizi ve uygulaması

Abstract

Bu tez çalışmasında amaç, hizmet sistemleri içerisinde yer alan sağlık sistemlerinde ve hastanelerde performans analizinin nasıl yapılması gerektiği konusunda bir yol haritası ışığı oluşturmaktır. Tez çalışmasında, Amerika Birleşik Devletlerinde Iowa Üniversitesi Sağlık Sistemleri Merkezi, Iowa Üniversitesi Hastanesi ve uygulanan çalışmalar incelenmiştir. Bu üniversite hastanelerinde çalışan süreç iyileştirme mühendislerinin deneyimlerinden yararlanarak tüm hastanelerde ortaya konabilecek hatta hizmet sisteminin tüm alt sistemlerinde kullanılabilecek bir analiz yaklaşımı geliştirilmiştir. Hastane performans analizi üç uygulama aşamasından meydana getirilmiştir. Birinci uygulama aşaması, hastayı referans alarak hastanenin süreç analizinin incelenmesidir, bu aşamada süreçteki eksiklikler belirlenerek süreci iyileştirmek için öneriler yapılmıştır. İkinci uygulama aşaması, hastanede performansı belirleyen göstergeler arasındaki ilişkinin tespit edilmesidir. Özellikle bu aşamada, her bir gösterge altındaki kriter ve alt kriterler arasındaki ilişkiler bulanık karar verme tekniklerinden Bulanık Analitik Ağ Prosesi ve DEMATEL kullanılarak matematiksel olarak belirlenmiştir. Burada yapay zekâ tekniklerinin kullanılmasının sebebi, bu yaklaşımın hastanelere ve sağlık profesyonellerine ve yeni bir duruma başarılı ve çabuk bir şekilde yanıt verebilme, problemlerin çözümünde sınanan alternatif sayısını arttırarak muhakeme yeteneğini kullanma, bilgiyi doğru bir şekilde anlama ve kullanma özellikleri ile avantajlar sağlamasından kaynaklanmaktadır. Bahsedilen bu uygulama aşaması oldukça emek yoğun hesaplama adımlarından oluşmaktadır. Bu nedenle kullanıcıyı hesaplama yükünden kurtarmak için bu aşamanın hesaplama algoritması bir yazılım diline çevrilerek daha verimli analiz çalışması hedeflenmiştir. Üçüncü uygulama aşamasında ise ikinci aşamada etkileşim sonuçları ve belirlenen performans göstergeleri referans alınarak, bunlar arasında matematiksel bir modele erişmeye yöneliktir.

This thesis guides hospitals in the health system which is one of service systems on performance analysis. The study puts forward an analysis approach which can be used for all hospitals and even all subsystems of service system by having benefited from the experiences of process improving engineers and the applications in Iowa University Health Systems Center, Iowa University Hospital in USA. The hospital performance analysis of the study consists of three application. The first application stage is the examination of the process analysis of hospitals based on the patient. In the second application stage it is analyzed which determine the relationships between the indicators which account for the performance of hospitals. Especially in this stage, the relationships between the criteria of each indicator has been determined mathematically by using Fuzzy Analytical Network Process, which is a fuzzy decision making technique and DEMATAL. The reason why artificial intelligence technologies are used here is that this approach has advantages while it keeps in step with hospitals and hospital staff and a new situation successfully and fast, uses its reasoning skill by increasing the number of alternatives examined in the solution of a problem and understands and uses the knowledge aright. This application stage mentioned here consists of very labor intensive computation steps. For this reason the calculation algorithm is converted into software language for an efficient analysis. In the third stage, there has been developed a mathematical model based on the interactions and performance indicators determined in the second stage.