Havayollarında uçuş aksaklıkları problemi için bir çözüm yaklaşımı ve uygulaması

Abstract

Son yıllarda havacılık sektöründe artan rekabet ile birlikte hava yolu şirketleri operasyonlarını daha az kayıp hedefleyen daha dinç şekilde yönetmeye yönelmişlerdir. Havayolu operasyonları karmaşıklığının yanı sıra tam zamanında gerçekleştirilme gerekliliği olan ve her hangi bir bozulma durumunda zincirleme etkisi daha fazla unsuru ilgilendiren operasyonlardır. Uçuş çizelgelerini geliştiren ekipler günlük operasyonlarda meydana gelebilecek aksaklıkları genelde hesaba katmazlar. Ancak mekanik arızalar, kötü hava koşulları, yer problemleri, hava trafik kısıtları gibi durumlar çizelgelerin yeniden iyileştirilmesini gerektirebilir. Bu yüzden şirketlere çok ağır maliyetler getirilebilen bu konu üzerinde son yıllarda daha fazla durulmaktadır. Uçuş aksaklıkları yönetiminin en zor tarafı aylar, haftalar boyunca geliştirilen planların dakikalarla ifade edilebilecek bir süre içerisinde yeniden değerlendirilmesini zorunluluğudur. Bununla beraber etkin bir aksaklık yönetimi, maliyet azaltma ve müşteri iyi niyetini kaybetmeme konusunda önemli avantajlar sağlamaktadır. Daha önce yapılan çalışmalarda uçuş aksaklıkları probleminin çözümünde simülasyon, etmen tabanlı yaklaşımlar, kısıt programlama ve benzeri bir çok teknik kullanılmıştır. Bu çalışmada söz konusu problemin çözümü için bir bilgi tabanlı karar destek sistemi önerilerek bu yaklaşım doğrultusunda bir yazılım geliştirilmiştir. Geliştirilen yazılım uzman deneyimi ve düzenlemelere dayalı bilgi tabanları, model tabanı ve mevcut sistemin veri tabanlarını içermektedir. Aksaklık durumlarına göre uygulanabilecek senaryolar ve ayrıntılı maliyetleri ile birlikte aksaklık sonucu orijinal tarifeye dönüş süresi raporlanmıştır.

With the inceasing competition in recent years, airline companies tend to manage their operations aiming fewer loss in a robust manner. Airline operations are complex operations and have the neccessity of being performed just in time and more knockon relevant elements in the event of a disruption. Flight schedule developers generally don’t take into account flight disruptions that may occur in dailiy operations. But, becouse of the mechanical disorders, bad weather conditions, aircraft on ground problems and airport/ air traffic limitations airline companies may have to recover all their schedules. Therefore, this subject causing heavy costs for airline companies is studied more frequently in recent years. The most difficult part of this problem is, the obligation of recovering all schedules developed through months, in a few minutes. Nevertheless an efficient disruption management policy helps to reduce costs and gaining customer goodwill. Simulation, agent based approaches, constraint programming and similar techniques are used in previous studies on flight disruptions problem. In this thesis study a knowledge based decision support system is suggested and a software is developed. The developed software includes knowledge bases which are based on expert experience and government regulations, model bases and data bases. Applicable scenarios and detailed costs according to disruption types and the time for returning the original schedule is reported.