Ebeveyn internet stili, beş faktör kişilik özellikleri ile sanal zorba ve sanal mağdur olma arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi

Abstract

Bu araştırma ebeveyn internet stilinin lise öğrencilerinin sanal zorba ve sanal mağdur olma durumlarına olan etkisi ve beş faktör kişilik özellikleri, cep telefonuna sahip olup olmama ve evde internet bağlantısına sahip olup olmama durumu ile sanal zorba ve sanal mağdur olma durumu arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda genel tarama modellerinden biri olan kesitsel tarama modeli kullanılarak 2014-2015 Güz yarıyılında Sakarya'daki çeşitli liselerde öğrenim gören 467 öğrenci örneklem olarak seçilmiştir. Bu öğrencilerin 244'ü (%52,2) erkek, 223'ü (%47,8) kız öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Sanal Zorba/Kurban Ölçeği, Ebeveyn İnternet Stili Ölçeği ve Beş Faktör Kişilik Envanteri kullanılmıştır. Araştırmada verilerin analizi için sanal zorba ve sanal mağdur olma durumunun cep telefonunana ve evde internet erişimine sahip olup olmama durumuna göre değişimini incelemek için t-testi, sınıf düzeylerine göre değişimini görebilmek için tek faktörlü varyans analizi yapılmıştır. Son olarak sanal zorba ve sanal mağdur olma verilerinin bağımlı değişken, beş faktör kişilik özellikleri (dışadönüklük, yumuşak başlılık, özdenetim, nörotizm ve deneyime açıklık), ebeveyn internet stili (ebeveyn kontrolü ve ebeveyn yakınlığı), cinsiyet ve yaş değişkenlerinin yordayıcı değişken olarak alındığı regresyon analizi yapılmıştır. Veriler SPSS 20.0 programıyla çözümlenmiş ve anlamlılık düzeyi .05 kabul edilmiştir. Araştırma sonucunda sanal zorba ve sanal mağdur olma durumunun, cep telefonuna ve evde internet erişimine sahip olup olmama ve sınıf düzeylerine göre anlamlı farklılık göstermediği belirlenmiştir. Sanal zorba ve sanal mağdur olma verilerinin bağımlı değişken, beş faktör kişilik özellikleri (dışadönüklük, yumuşak başlılık, özdenetim, duygusal denge ve deneyime açıklık), ebeveyn internet stili (ebeveyn kontrolü ve ebeveyn yakınlığı), cinsiyet ve yaş değişkenlerinin yordayıcı değişken olarak alındığı regresyon analizi sonucunda; sanal zorbalığın yordayıcısı olarak yumuşakbaşlılık, ebeveyn kontrolü ve cinsiyetin olduğu bulunmuştur. Yumuşak başlılık ve ebeveyn kontrolü ile sanal zorba olma arasında negatif bir ilişkinin olduğu, cinsiyete göre ise erkeklerin kızlardan daha fazla sanal zorbalık yaptıkları belirlenmiştir. Yine regresyon analizi sonucunda sanal mağduriyetin yordayıcısı olarak cinsiyet ve ebeveyn kontrolü olduğu görülmüştür. Ebeveyn kontrolü ile sanal mağduriyet arasında negatif anlamlı bir ilişki belirlenirken cinsiyete göre erkeklerin kızlardan daha fazla sanal mağdur oldukları belirlenmiştir. Son olarak sanal zorba olma ile sanal mağdur olma arasında güçlü bir pozitif ilişkinin olduğu belirlenmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda ebeveyn kontrolünün hem sanal zorba hem de sanal mağdur olma üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu ve daha az yumuşak başlı olmanın sanal zorba olmayı etkilediği söylenebilir. Son olarak sanal zorba olan kimselerin sanal mağdur olmanın da kuvvetle muhtemel olduğu söylenebilir. Anahtar kelimeler: ebeveyn internet stili, beş faktör kişilik özellikleri, sanal zorba olma, sanal mağdur olma.

This research was conducted to study the effect of high school students' parents' internet parenting style on being cybebullying and cyber victimization, and the relationship between student's five big personality traits, having a cell phone and internet access at home or not, and cyberbullying and cyber victimization. In accordance with this purpose, 467 students studying in various high schools in Sakarya in the 2013-2014 the Fall semesterwere taken as sample. A cross sectional survey model which is one of the general survey models was used. 244 (52,2%) of the students are males and 223 (47,8%) of the students are females. In this research, Cyberbully/Victim Questionnaire, Internet Parenting Style Scale, and Sort Version of Big Five Inventory were used as data collection tools. T-test was used in order to see the variation of students' being cyberbully or being cybervictim according to gender, whether students' have cell phone, and internet access at home. In addition, One-way analysis of variance was used in order to see the variation of student's being cyber bully or cyber victim according to grade levels. Finally, regression analysis was used in order to determine the predictor of cyberbully and cyberbullied. The Data were analysed by using SPSS 20.0 programme and .05 was accepted as the level of significance. Results of this research indicated that there were no significant differences in the students' both being cyberbully and being cybervictim according to gender, grade levels, having a cell phone and internet access at home or not. The Findings of Linear regression analysis displayed that agreeableness, parental control, and gender were predictors of being cyberbully. Being cyberbully was negative related to parental control, agreeableness, and boys were more likely to be a cyberbully than girls. In addition, it displayed that parental control and gender were predictors of being cybervictim. Being bullied was negative related to parental control and boys were more likely to be a cybervictim thangirls. Additionaly it was determined that there was a strong positive relationship between being a cyberbully and being a cybervictim. Based on these findings, it was anticipated that both being cyberbully and being cybervictim were affected by parental control and low agreeableness personality trait related to being cyberbully. Finally it can be said that cyber bullies were more likely to be cybervictims. Keyswords: parent internet sytle, big five personality traits, being cyberbully, being cybervictim.