İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarında anlamı bilinmeyen kelimeler için kullanılan bağlam türleri

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ilköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarında, bağlam temelli kelime öğretimi etkinliklerinde bulunan kelime/kelime grupları için kullanılan bağlam türlerini tespit etmektir. Araştırmanın evrenini, Millî Eğitim Bakanlığı, Yayımlar Dairesi Başkanlığı'nın bildirmiş olduğu 2011-2012 Eğitim-Öğretim Yılı İçin Ücretsiz Dağıtıma Tabi Ders Kitabı Listesi'nde yer alan tüm Türkçe ders ve öğrenci çalışma kitapları oluşturmaktadır. Türkçe dersi öğrenci çalışma kitaplarındaki bağlam temelli etkinliklerin hepsi incelenmiş ve kapsamın tümü incelendiğinden herhangi bir örnekleme yöntemine gidilmemiştir. Araştırma kapsamında, metin bağlamından hareketle anlamlandırılması istenen 299 kelime/kelime grubu incelenmiştir. Araştırmada nicel araştırma yaklaşımı benimsenmiş, bu yaklaşım çerçevesinde doküman inceleme yöntemi ve tarama tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın dokümanlarını, ilköğretim ikinci kademe Türkçe öğrenci çalışma kitaplarındaki bağlam temelli etkinlikler oluşturmaktadır. Nicel veriler, bu etkinliklerde yer alan kelime/kelime gruplarını çeşitli değişkenler açısından incelemek üzere hazırlanmış olan Kelime Değerlendirme Formu ile elde edilmiştir. Kelime Değerlendirme Formu ile elde edilen veriler, SPSS 13.0 istatistik programı ile analiz edilmiştir. Veri dağılımının normal olup olmadığına karar vermek amacıyla yapılan Shapiro Wilk Testi sonucunda verilerin (p< .01) normal dağılım göstermediği görülmüş ve bu nedenle araştırmada nonparametrik testler kullanılmıştır. Ayrıca araştırma kapsamına giren kitaplarda, kelime öğretimiyle ilgili tüm etkinlikleri sınıflandırabilmek ve bağlam temelli etkinliklerin bu sınıflama içindeki yerini saptayabilmek amacıyla tarama tekniği tercih edilmiştir. Araştırmanın sonucunda, anlamı bilinmeyen kelimeler için kullanılan bağlam türlerinin çoğunlukla doğal bağlamlar olduğu, kelime öğretiminde üstünlüğü kabul edilen pedagojik bağlamlara ise daha az yer verildiği ortaya çıkmıştır. Ayrıca doğal bağlamlar içerisinde en çok yönlendirici bağlam türünün kullanıldığı, bu sırayı yönlendirmeyen bağlamların, genel bağlamların ve yanıltıcı bağlamların takip ettiği tespit edilmiştir. Türkçe ders kitaplarında, kelime öğretiminde, yazarların kelimeleri özenle ve kasıtlı bir şekilde seçtiği pedagojik bağlamla tasarlanmış cümlelere ağırlık verilmelidir. Anahtar Kelimeler: Ġlköğretim Ġkinci Kademe, Türkçe Ders Kitapları, Kelime Öğretimi, Bağlam Türleri.

The aim of this research is to determine the types of context used for vocabulary/vocabulary groups that are used for vocabulary teaching activities based on context in the Turkish course books of secondary schools. The universe of the research is composed of all the Turkish course and student workbooks that take place in the list of lesson book depending on free distribution in 2011-2012 academic year that the Ministry of Education, Office of Publication has informed. All the context based activities have been wanted to be examined in Turkish student workbooks and as the whole content has been wanted to be examined, it hasn't been needed to sample any method. In the content of research, 299 vocabulary groups have been examined that has been wanted to be interpreted by leading from the context of text. A quantitative research technique has been appropriated in the research, and according to this idea the method of document analysis and scanning technique has been used. The documents of the research have been composed by the context based activities which take place in the secondary school Turkish student workbooks. With Vocabulary Analysis Form prepared for examining the vocabulary groups taking place in these activities, quantitive datas have been gained. The data gained from the vocabulary analysis have been analyzed with SPSS 13.0 statistic programme. As a result of the Shapiro Wilk Test which has been done to decide whether the data has normal variances or not, it has been seen that data (p<.01) have abnormal variances and so nonparametric tests are used in the research. Also the scanning technique has been used for the books within the content of research in order to classify all the activities about the vocabulary technique and in order to determine the context based activities in this classification. At the end of the research, it is seen that types of context used for the unknown words are usually natural contexts and pedagogical contexts that are known as superior in teaching vocabulary are used less. Also among natural contexts, it is determined that directive context is mostly used and nondirective context, general context and misdirective context follow it in sequence. In Turkish course books, while teaching vocabulary, the sentences that are chosen carefully and on purpose by the writers and that are designed with pedagogical contexts must be concentrated on. Keywords: Secondary School, Turkish Course Books, Vocabulary Teaching, Types of Context.