Ergenlerde kariyer ve yetenek gelişimi öz-yeterliliğin, üstbilişsel farkındalık, yaşam doyumu ve algılanan arkadaş sosyal desteği ile ilişkisi

Abstract

Bu araştırmada, ergenlerin kariyer ve yetenek gelişimi özyeterlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, ergenlerin kariyer ve yetenek gelişimi özyeterlik düzeyleri, üstbilişsel farkındalık düzeyleri, yaşam doyumu düzeyleri, algıladıkları arkadaş sosyal desteği düzeyleri ve demografik özellikleri (cinsiyet, sınıf düzeyi, algılanan maddi durum düzeyi, algılanan okul başarısı düzeyi) açısından incelenmiştir. Araştırmanın çalışma grubu İstanbul?da yaşayan 1047 ergenlik çağındaki bireyden oluşmaktadır. Kariyer ve yetenek gelişimi özyeterlik düzeyleri ile ilgili veriler ?Kariyer ve Yetenek Gelişimi Özyeterlik Ölçeği (KYG-ÖYÖ)? (Yuen, Gysbers, Chan, Lau and Shea, 2010), yaşam doyumu değişkeni verileri ?Yaşam Doyumu Ölçeği (YDÖ) ? (Köker, 1991), üstbilişsel farkındalık ile ilgili veriler ?Çocuklar İçin Üst Bilişsel Farkındalık Ölçeği (ÜBFÖ-Ç)? (Karakelle ve Saraç, 2007) ve algılanan arkadaş sosyal desteği değikeni ile ilgili veriler ?Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ÇBASDÖ) ? Arkadaş Altölçeği? (Eker, Arkar & Yaldız, 2001) ile toplanmıştır. Demografik özelliklere (cinsiyet, sınıf düzeyi, algılanan maddi durum düzeyi, algılanan okul başarısı düzeyi) ilişkin verileri toplamak için ise ?Kişisel Bilgi Formu? kullanılmıştır.Çalışmada toplanan verilerin çözümlenmesi ?LISREL8.51 for windows?? ve `?SPSS 11.5 for windows? paket programlarıyla bilgisayar ortamında gerçekleştirilmiştir. Kariyer ve yetenek gelişimi özyeterliğini yordayan değişkenlerin belirlenmesinde yapısal eşitlik modeli (YEM) kullanılmıştır. Verilerin analizi sırasında, betimleyici istatistiklerin yanı sıra ergenlik dönemindeki bireylerin sınıf düzeyine, algılanan maddi durum düzeyine ve algılanan okul başarısı düzeyine göre kariyer ve yetenek gelişimi özyeterlik düzeylerinin farklılaşıp farklılaşmadığı Tek Yönlü Varyans Analizi ile, tespiti ise Scheffe testi ile yapılmıştır. Ayrıca cinsiyet ile kariyer ve yetenek gelişimi özyeterlik düzeyinin önemli bir biçimde farklılaşıp farklılaşmadığı T-testi ile incelenmiştir. Değişkenler arasındaki korelasyonları incelemek için Pearson Korelasyon Katsayısı dikkate alınmıştır. Etki büyüklüğünün belirlenmesi için de Eta Squared (µ²) değerleri kullanılmıştır.Yapısal eşitlik modelinde üstbilişsel farkındalık değişkeninin, kariyer ve yetenek gelişimi özyeterliğini pozitif etkilediği ve doğrudan etki ile yordadığı bulunmuştur. Yaşam doyumu ve algılanan sosyal destek değişkenlerinin de üstbilişsel farkındalığı pozitif etkilediği ve doğrudan etki ile yordadığı bulunmuştur. Ayrıca yaşam doyumu ve algılanan sosyal destek değişkenlerinin, üstbilişsel farkındalık değişkeni aracılığıyla, kariyer ve yetenek gelişimi özyeterliğini dolaylı etki ile yordadığı sonucuna da ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda kızların erkeklerden daha yüksek kariyer ve yetenek gelişimi özyeterlik düzeyine sahip olduğu bulunmuştur. Kariyer ve yetenek gelişimi özyeterlik düzeyinin sınıf düzeyine göre farklılaştığı bulunmuştur. Kariyer ve yetenek gelişimi özyeterlik düzeyinin, maddi durum düzeyini ve okul başarısı düzeyini yüksek algılayan bireyler lehine farklılaştığı sonucuna da ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Kariyer ve Yetenek Gelişimi Özyeterliği, Üstbilişsel Farkındalık, Yaşam Doyumu, Algılanan Arkadaş Sosyal Desteği.

The present study aimed to investigate the career and talent development self-efficacy of adolsecents through various variables. During the study, career and talent development self-efficacy of adolsecents were examined in terms of metacognitive awareness, perceived friend social support, life satisfaction and demographic characteristics (gender, grade level, perceived level of financial status, perceived level of success in school).The sample of the present study included 1047 adolescents living in İstanbul. Level of career and talent development self-efficacy was assessed by using ?Career and Talent Development Self Efficacy Scale (CTD-SES)? (Yuen, Gysbers, Chan, Lau and Shea, 2010), data related to the metaconitive awareness variable were collected through ?Metacognitive Awareness Inventory for Children (Jr. MAI)? (Sperling, Howard, Miller and Murphy, 2002), data related to the perceived friend social support were assessed by using ?Multidimensional Scale of Perceived Social Support (MSPSS) ? Friend Subscale? (Zimet, Dahlem, Zimet and Farley, 1988), and the data corresponding to life satisfaction were collected by using ?Life Satisfaction Scale? (Diener, Emmons, Larsen and Griffin,1985). Finally, demographic characteristics (gender, grade level, perceived level of financial status, level of success in school) were assessed through ?The Personal Information Questionnaire?, prepared by the researcher.The statistical analyses of the data collected through the assessment tools were conducted on the computer, by using ?LISREL for Windows, version 8.51?? and `?SPSS for Windows, version 11.5? package programs. Structural equation model was used to determine of predictors variables to career and talent development self-efficacy. During the data analyses, besides descriptive statistics, One-Way Analysis of Variance was conducted in order to determine whether career and talent development differed according to grade level, perceived financial status and perceived success in school. Scheffe test was utilized in order to understand which variable had a role in the resulted significant difference. Moreover, whether the career and talent development significantly differed in gender examined via T-test. Furthermore, Pearson Product-Moment Correlation Coefficient was used in order to investigate the relationship between variables. Finally, effect size was determined via Eta Squared (µ²) values.In the structural equation model was found that career and talent development self-efficacy variable was predicted with a direct effect of metacognitive awareness. Metacognitive awareness variable were predicted with direct effect of perceived friend social support and life satisfaction. In addition, result of the study was obtained that career and talent development self-efficacy was predicted with a indirect effect to perceived friend social support and life satisfaction.Result of the study career and talent development self-efficacy level is found higher for girls than boys. There were also significant differences between gender, grade level, perceived financial status, perceived success in school with career and talent development self-efficacy. Keyword: Career and Talent Development Self-Efficacy, Metacognitive Awareness, Perceived Friend Social Support, Life Satisfaciton