Koşullu öz-değer, riskli internet davranışları ve siber zorbalık/mağduriyet arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı riskli internet davranışları, içsel ve dışsal koşullu öz-değer alanlarının siber zorbalık/mağduriyet üzerindeki etkisini incelemektir. Araştırmanın diğer amacı ise siber zorbalık ve mağduriyetin cinsiyete, yaşa ve ailenin aylık gelirine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemektir.Bu araştırmaya Sakarya Üniversitesi'nin çeşitli bölümlerinde okuyan 505 öğrenci katılmıştır. Katılımcıların 360 tanesi kız, 145 tanesi ise erkektir. Katılımcılara Kişisel Bilgi Formu, Koşullu Öz-Değer Ölçeği, Riskli İnternet Davranışları Anketi ve Revize Edilmiş Siber Zorbalık Envanteri uygulanmıştır.Kişisel bilgi formu yaş, cinsiyet ve ailenin aylık geliriyle ilgili üç soru içermektedir. Koşullu Öz-Değer Ölçeği Crocker ve diğerleri (2003) tarafından geliştirilmiş ve Çetin ve diğerleri (2011) tarafından Türkçeye uyarlanmıştır.Ölçek yedi alt boyuttan oluşmaktadır: Akademik yeterlik, Tanrı sevgisi, erdem, fiziksel görünüm, aile desteği, rekabet, onay alma. Her bir alt boyuttan alınan toplam puanın yükselmesi öz-değerin o alanda yapılandırılma düzeyinin yüksekliğine işaret etmektedir. Ölçeğin bütünü için toplam puan elde edilememektedir. Revize Edilmiş Siber Zorbalık Envanteri Topçu ve Erdur-Baker (2010) tarafından geliştirilmiştir. Envanter siber zorbalık ve siber mağduriyet olmak üzere iki paralel formdan oluşmaktadır. Siber zorbalık formundan alınan puanın yükselmesi siber zorbalık düzeyinin, siber mağduriyet formundan alınan puanın yükselmesi ise siber mağduriyetin yüksekliğine işaret etmektedir. Riskli internet davranışları anketi araştırmacı tarafından geliştirilmiş ve 28 maddeden oluşmaktadır.Riskli internet davranışlarının ve içsel ve dışsal öz-değer alanlarının siber zorbalıkla ilişkili davranışlar üzerindeki etkisi yapısal eşitlik modellemesi yoluyla incelenmiştir. Yapısal eşitlik modelinde içsel öz-değer alanları erdem ve aile desteği, dışsal öz-değer alanları ise akademik yeterlik, onay alma ve rekabet değişkenlerinden oluşturulmuştur. Ayrıca koşullu öz-değer alanları, riskli internet davranışları, siber zorbalık ve siber mağduriyet arasındaki ilişkileri incelemek için Pearson korelasyon katsayısı kullanılmıştır. Siber zorbalık ve siber mağduriyetin cinsiyete, yaşa ve ailenin aylık gelirine göre farklılaşma düzeyini belirlemek için üç yönlü ANOVA kullanılmıştır.Araştırmadan elde edilen bulgular araştırmanın hipotezlerini desteklemektedir. Modelin uyum iyiliği indeksleri (?2/sd= 2.80, p=.000 RMSEA=.06, % 90 RMSEA CI= .055-.064, CFI=.92, TLI= .91, RMR=.06 ve SRMR=.06) modelin kabul edilebilir düzeyde olduğunu göstermektedir. Yol analizi sonuçlarına göre riskli internet davranışları ve dışsal öz-değer alanları siber zorbalığı/mağduriyeti pozitif, içsel öz-değer alanları ise negatif yönde yordamaktadır. Kurulan yapısal eşitlik modeli siber zorbalığın/mağduriyetin %42'sini açıklamaktadır. Üç yönlü ANOVA sonuçları siber zorbalık ve mağduriyetin yalnızca cinsiyete göre farklılaştığını, ancak yaşa ve ailenin aylık gelirine göre ise farklılaşmadığını ortaya koymuştur.Anahtar Kelimeler: Siber zorbalık, riskli internet davranışları, koşullu öz-değer

The aim of this study is to investigate relationships among risky internet behaviors, internal and external contingencies of self-worth, and cyberbullying and cybervictimization. The another aim of this study is to investigate gender, age and family income differences in cyberbullying and cybervictimization.505 undergradute students from different departments of University of Sakarya took part in this study. Of the participants, 360 were female and 145 were male. The Socio-demographic Form, the Contingencies of Self-Worth Scale, the Risky Internet Behaviors Questionnaire, and the Revised Cyberbullying Inventory were used in this research. Socio-demographic form includes three questions in relation to gender, age, and family income. The Contingencies of Self-Worth Scale was developed by Crocker and colleagues (2003) and translated into Turkish by Çetin and colleagues (2011). This scale consists of seven subscales. These subscales are academic competency, God?love, virtue, family support, appearance, competency, and approval. On each subscale higher scores indicate that basing self-worth on that subscale is higher. It can not be computed total score for scale. The Revized Cyberbullying Inventory was developed by Topçu and Erdur-Baker (2010). Revized Cyberbullying Inventory consists of two paralel forms; on efor cyberbullying an d one for cybervictimization. In cyberbullying form, higher scores indicate more frequent cyberbullying experience. On the other hand, higher scores indicate more frequent cybervictimization experience. Risky Internet Behaviors Questionnaire was developed by researcher. It includes 28 items.To predict cyberbullying and cybervictimization from risky internet behaviors, external and internal contingencies of self-worth structural equation modelling was used. In structural equation modelling, academic competency, approval, and competency were explained by external contingencies of self-worth. On the other hand virtue and family support were explained by internal contingencies of self-worth. Also relationships among domains of contingencies of self-worth, risky internet behaviors, cyberbullying and cybervictimization were calculated using Pearson correlations. Gender, age and family income differences in cyberbullying and cybervictimization were examined using three way ANOVA.The overall results of this research supported basic assumptions of this study. The goodness of fit indices (?2/df= 2.80, p=.000 RMSEA=.06, % 90 RMSEA CI= .055-.064, CFI=.92, TLI= .91, RMR=.06 ve SRMR=.06) indicated that the model were accepted fit.According to path analysis results, cyberbullying/cybervictimization was predicted positively by external contingencies of self-worth and risky internet behaviors and negatively predicted by internal contingencies of self-worth. The model explained 42% variances of cyberbullying/cybervictimization. According tothree way ANOVA results, cyberbullying and cybervictimization differentiated only in relation to gender and did not differentiate related to age and family income.Keywords: Cyberbullying, risky internet behaviors, contingencies of self-worth