Lise öğrencilerinde okul tükenmişliği ile psikolojik iyi olma arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi

Abstract

Bu araştırma lise öğrencilerinde okul tükenmişliği ve psikolojik iyi olma arasındaki ilişkinin cinsiyet, algılanan gelir düzeyi ve algılanan akademik başarı değişkenleri açısından incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemi; 2013-2014 öğretim yılında Bilecik İli Gölpazarı İlçesinde çeşitli Ortaöğretim Kurumlarında öğrenim gören 309 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada öğrencilerin; cinsiyeti, algılanan gelir düzeyi, algılanan akademik başarı, algılanan ebeveyn tutumları hakkında bilgi toplamak amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen Bilgi Toplama Formu kullanılmıştır. Öğrencilerin okul tükenmişlik düzeylerini belirlemek amacıyla, Aypay (2011) tarafından geliştirilen Ortaöğretim Öğrencileri için Okul Tükenmişliği Ölçeği kullanılmıştır. Öğrencilerin psikolojik iyi olma düzeylerini belirlemek amacıyla, Ryff (1989a) tarafından geliştirilen ve Akın, Demirci, Yıldız, Gediksiz ve Eroğlu (2012) tarafından Türkçeye uyarlanan Psikolojik İyi Olma Ölçekleri'nin (PİOÖ) 42 maddelik formu kullanılmıştır. Veriler; Pearson Momentler Çarpımı Korelasyonu, t testi ve ANOVA ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, öğrencilerin okul tükenmişliği ile psikolojik iyi olma düzeyleri arasında anlamlı düzeyde ilişkiler olduğu tespit edilmiştir. Okul tükenmişliği düzeyinin; toplam psikolojik iyi olma ve ölçeğin alt boyutları özerklik, çevresel hakimiyet, bireysel gelişim, diğerleri ile olumlu ilişkiler, yaşam amaçları ve öz kabul ile negatif yönde anlamlı ilişkili olduğu görülmüştür. Ortaöğretim öğrencilerinin okul tükenmişlik düzeylerinin cinsiyet ve algılanan akademik başarı düzeyi açısından anlamlı farklılıklar göstermediği, gelir düzeyleri açısından ise anlamlı farklılıklar gösterdiği bulunmuştur. Ortaöğretim öğrencilerinin psikolojik iyi olma düzeylerinin ise cinsiyet, algılanan gelir düzeyi ve algılanan akademik başarı açısından anlamlı farklılıklar gösterdiği bulunmuştur. Araştırmadan elde edilen bulgular ışığında araştırmadan sonuçlar tartışılmış ve gelecek araştırmalar için önerilerde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Tükenmişlik, Okul Tükenmişliği, Psikolojik İyi Olma, Akademik Başarı,

The aim of this study is to investigate the relationship between school burnout and psychological well-being and examine the differences between these two concepts in terms of the variables of gender, perceived income status and perceived academic achievement. The research population was composed of 309 high school students from different schools of the Gölpazarı in the 2013-2014 academic year. A Personal Data Collection Form developed by the researcher was used as the instrument of measurement so as to gather information concerning students' gender, perceived income status and perceived academic achievement. In addition, Secondary School Burnout Scale which was developed by Aypay (2011) was used to measure school burnout levels of students and a 42-item form of Psychological Well-Being Scale was used in order to measure the levels of Psychological Well-Being which was developed by Ryff (1989a) and adapted to Turkish by Akın, Demirci, Yıldız, Gediksiz, Eroğlu (2012). Data were analyzed through Pearson Product Moment Correlation, t test in independent groups and ANOVA. As a result of this research, , there's a significant negative relationship between school burnout and psychological well-being. The students' school burnout level showed no significant differences concerning with gender and perceived academic achievement and significant differences concerning with perceived income status. It was also found that the psychological well-being levels of students showed significant differences regarding the gender, perceived academic achievement and perceived income status. Under the lights of the research findings, discussion upon the results was performed and some suggestions were offered for future research. Keywords: Burnout, School Burnout, Psychological Well-Being, Academic Achievement