Değer merkezli okul kültürü ölçeğinin geliştirilmesi

Abstract

Bu çalışmada, değer merkezli okul kültürünü ölçebilecek geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Sakarya ilinde ilkokul, ortaokul ve lise kademesinde görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın çalışma grubunu ise, Sakarya ilinde farklı eğitim kademelerinde, branşlarda, okul türlerinde görev yapan 548 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada, ilgili literatür taranıp uzman görüşlerinin de alınmasıyla elde edilen 54 maddelik taslak form ilk olarak 247 öğretmene uygulanmış ve elde edilen veriler için açımlayıcı faktör analizi (AFA) yapılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonuçlarına göre ölçeğin 35 madde ve 6 alt boyuttan oluştuğu görülmüştür. Bu alt boyutlar, değerlere dayalı vizyon ve stratejik planlama, okul-çevre ilişkisi, okul yönetimi-öğretmen işbirliği, öğretmen modelliği, mesleki gelişim, değerlerin öğretimini izleme ve değerlendirme şeklinde isimlendirilmiştir. Ardından, elde edilen 35 maddelik ölçek, doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yapılması amacıyla 301 öğretmenden oluşan ikinci bir gruba uygulanmıştır. DFA sonucunda, model ile uyumu düşük olan iki madde ölçekten çıkarılmış ve 33 maddelik ölçeğe ulaşılmıştır. DFA sonuçlarına göre, ölçeğin model uyum indekslerinin iyi düzeyde olduğu ve faktör yapısının da doğrulanmış olduğu görülmüştür. Elde edilen ölçeğe, iç tutarlık katsayılarını ölçmek amacıyla Cronbach Alpha güvenirlik testi uygulanmıştır. Ölçeğin bütününün ve alt boyutlarının Cronbach Alfa güvenirliği sırasıyla .964; .946; .915; .924; .807; .915 ve .842 olarak bulunmuştur. Bu verilere göre, ölçeğin iç tutarlığının oldukça yüksek olduğunu görülmektedir. Bu kapsamda değerlere dayalı okul kültürünü belirlemek amacıyla geliştirilen 33 madde ve 6 boyuttan oluşan ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu sonucuna varılmıştır. Sonuç olarak, geliştirilen ölçek okulların değerlere dayalı bir okul kültürüne sahip olup olmadıklarının belirlenmesi ve bunun oluşturulması süreçlerine katkı sağlanması amacıyla kullanılabilir. Ölçeğin geliştirilmesi sürecinde farklı okul türü, branş ve eğitim kademesi gibi değişkenler ele alınarak örneklem oldukça geniş tutulmuştur. Ölçeğin belirli okul türleri veya belirli branşlar gibi farklı gruplarda kullanılması halinde bu gruplar için de geçerlik ve güvenirlik çalışmalarının yapılması düşünülebilir. Anahtar Kelimeler: Okul Kültürü, Okul İklimi, Değerler Eğitimi, Ölçek Geliştirme.

The aim of the present study is to develop a valid and reliable scale which can assess the value-centered school culture. In this very study, descriptive survey model is used. The population of the study is composed of teachers who are in charge in primary, secondary and high school levels in the province of Sakarya within the academic year of 2018-2019. And the sampling of study is composed of 548 teachers who are in charge of different educational levels, branches and school types in the province of Sakarya. In the process of study, 54-articled draft form which has been obtained through reviewing the related literature and receiving expert opinion has been applied primarily to 247 teacher and the exploratory factor analysis (EFA) has been carried out for the obtained data. As for the results of exploratory factor analysis, it has been observed that the scale consists of 35-articles and 6 sub-dimensions. These sub-dimensions have been called as values-based vision and strategic planning, school-environment relation, school management-teacher cooperation, teacher modelling, vocational development, monitoring and evaluating the instruction of the values. Subsequently the 35-articled scale has been applied to second group which consists of 301 teachers with the intention of carrying out the confirmatory factor analysis (CFA). In consequence of CFA, two articles which are poorly compatible with the model have been extracted from the scale and 33 articled scale has been obtained. The consequences of CFA reveal that model fit indices of the scale are at a good level and its factor structure is verified. With the intention of measuring the internal consistency coefficient, the obtained scale has been subjected to the Cronbach Alpha reliability test. The Cronbach Alfa reliability of the whole scale and its sub-dimensions found as .964; 946; .915; .924; .807; .915 and .842 respectively. Accordingly, it can be seen that internal consistency of the scale is notably high. Within this context it is concluded that the scale which has been developed in order to determine values-based school culture and also compose of 33 articles and 6 dimensions is a valid and reliable assessment instrument. As a result, the developed scale can be used for the purpose of determining whether schools have values-based school culture and contributing to its formation processes. Within the process of the development of the scale variables like different school types, branches and educational levels have been taken into consideration and the sampling has been formed wide-ranging. In case of the being used of the scale in different groups like certain school types or certain branches it may be evaluated to do validity and reliability studies for these groups. Keywords: School Culture, School Climate, Values Education, Scale Development.