Anahtar kelimeler: Çift-çift deforme çekirdek, QRPA, elektrik dipol geçiş, dev dipol rezonans Bu tez çalışmasında çift-çift deforme çekirdekler için spini ve parite olan durumların Dev Dipol Rezonans (Giant Dipole Resonance-GDR) uyarılmaları, Kuazi Parçacık Rastgele Faz (QRPA) yaklaşımı çerçevesinde incelenmiştir. Bu yaklaşımla ortalama potansiyelin kırılan simetrisinin restorasyonu için izoskaler ve izovektör ayrılabilir etkileşmeler özuyumlu olarak belirlenmiştir. İzovektör dipol-dipol etkileşmesinin tek bir parametresini içeren model, GDR’nin deforme çekirdeklerde yarılmasını, K=0 ve K=1 dalları için enerjilerini, deneysel verilere uygun bir şekilde açıklamaktadır. Model (TGI) ile, QRPA yaklaşımında restorasyonun gerçekleşmediği (NTGI), yalnız öteleme değişmezliğin (TI) ve yalnız Galileo değişmezliğin (GI) restore edilmesiyle elde edilen yaklaşımlarla, gerçekleştirilen restorasyonların spektruma karışan sıfır enerjili sahte hallerin (Goldstone modu) ayrılmasına katkısı incelenmiştir. Hesaplamalar restorasyon kuvvetlerinin Hamiltoniyen’e eklenmesiyle B(E1) gücünün parçalandığını ve bu durumun enerji spektrumunun dağılımını değiştirdiğini göstermiştir. Çift-çift deforme ve geçiş çekirdeklerinden 142-152Nd, 144-154Sm, 152-164Gd, 156-168Dy, 180-190W, 236-238U izotoplarının I K 11 I K 1 0 geçişleri için indirgenmiş geçiş olasılıkları (B(E1)) ve enerji değerleri model çerçevesinde hesaplanmıştır. Bununla birlikte aynı büyüklükler küresel 208Pb çekirdeği için de hesaplanmıştır. İncelenen tüm çekirdekler için GDR bölgesinde K=1 dalının baskın olduğu görülmüştür. Deforme çekirdekler için hesaplanan toplam fotoabsorbsiyon tesir kesitinin ( abs ) K=0 ve K=1 dallarından gelen, sırasıyla 11-12 MeV ile 15-16 MeV enerji aralıklarında bulunan pik değerlerinin spektrumda oluşturduğu hörgüçlü yapı deneysel ve diğer teorik çalışmaların verileriyle uyumlu sonuçlar vermiştir. Ayrıca elektrik dipol geçişlerinin bazı karakteristik özelliklerinden, asimptotik kuantum numaraları Nnz , radyasyon kalınlıkları (E1), indirgenmiş radyasyon kalınlıkları red(E1) ve integre edilmiş tesir kesitleri 0 , 1 , 2 araştırılmıştır. xvii INVESTIGATIONS OF GIANT DIPOLE RESONANCE IN DEFORMED NUCLEI
Keywords: Even-even deformed nuclei, QRPA, electric dipole transition, giant dipole resonance Giant dipole resonance (GDR) excitation of states in even-even deformed nuclei were investigated in the framework Quasi Random Phase Approximation (QRPA) in this thesis. Isoskaler and isovector interactions for the restoration of broken symmetries in the mean-field potential have been determined selfconsistently. The model including a single parameter of isovector dipole-dipole interaction explains the splitting of GDR in deformed nuclei, the energies of K=0 and K=1 branches in coherent with experimental observables. In this thesis, we have looked into details the effect of zero energy spurious state on the spectrum using the cases of QRPA with no restoration (NTGI), only restoration of Translational Invariance (TI), only restoration of Galileo Invariance (GI) and restoration of both Translational Invariance and Galileo Invariance. The calculations have revealed that splitting of the B(E1) strength and distribution of energy spectrum have been shifted when restoration forces added to Hamiltonian. The B(E1) reduced transition probabilities of I K 11 and I K 1 0 and energies have been calculated for the 142-152Nd, 144-154Sm, 152-164Gd, 156-168Dy, 180-190W and 236-238U isotopes using the model. The same quantities are also calculated for the spherical 208Pb isotope. K=1 branch in the GDR region was observed that is dominant. Calculated photo absorption cross section ( abs ) is in good agreement with experimental data for deformed nuclei where the peaks in the range of 11-12 MeV and 15-16 MeV comes from K=0 and K=1 branch for deformed nuclei. Furthermore, Nnz asymptotic quantum numbers, (E1) decay width, reduced transition probabilities red(E1) and integrated cross section 0 , 1 , 2 have been investigated using some of the feature of electric dipole transitions.
