Tekstil sektöründe iş kazalarının ve meslek hastalıklarının üretime ve kaliteye etkilerinin incelenmesi

Abstract

Ülkemizde ve dünyada her daim gündemde olan konulardan birisi de iş sağlığı ve güvenliği (İSG) uygulamalarıdır. İSG çalışmaları, birçok disiplini bir arada bulunduran bir alan olmasından dolayı konuyla ilgili farklı disiplin alanlarında çalışmalar yapılmıştır. Ancak yapılan çalışmalar birbirinin benzeri olan veya genel olarak yüzeysel ve yönetmelik bilgileri ile sınırlı çalışmalardır. Yapılan literatür araştırmamıza göre, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının (İKMH) sebep olduğu üretime ve kaliteye etkisini direkt olarak analiz eden çalışmalar sınırlıdır. Yapılan bu çalışmanın işletmelerde İSG uygulamalarının etkin bir şekilde yürütülebilmesi için yardımcı bir araç olması istenilmiştir. Böylece gündemde olan İSG'ne yönelik çalışmaların yapılması için teşvik edici bir kaynak olacağı düşünülmüştür. Bu çalışmada İKMH'na sebep olan risk faktörlerinin dolaylı ve doğrudan etkilerini göstermek amaçlanmıştır. Literatürden faydalanarak bir kavramsal model oluşturulmuştur. Bu modelin analizi için yapısal eşitlik modelinden (YEM) faydalanılmıştır. Tekstil sektöründe faaliyet gösteren 200 işletmeden anket yöntemiyle toplanan veriler SPSS ve AMOS programları kullanılarak analiz edilmiştir. İKMH'na sebep olan risk faktörlerinin üretime, kaliteye ve işletme performansına etki ettikleri tespit edilmiştir. Bu risk faktörleri içerisinde en önemli değişkenin psikososyal riskler olduğu bulunmuştur. Psikososyal risk faktörlerinden sonra kimyasal risk faktörlerinin etkili olduğu görülmüştür. Anahtar kelimeler: İş Sağlığı, İş Güvenliği, İş Kazaları, Meslek Hastalıkları, Risk Faktörleri, Yapısal Eşitlik Modelleme, Tekstil Sektörü

One of the issues that is on the agenda in our country and the world is the issue of occupational health and safety (OHS). OHS studies have been conducted in different disciplines related to the subject since it is a field that has many disciplines together. However, these studies are similar to each other or generally limited to superficial and regulatory information. There is no study that directly analyzes the productivity and quality impact of work accidents and occupational diseases (WAOD) according to our literature survey. It has been requested to be an assistant tool in order to perform effectively the OHS practices in the enterprises. Thus, it was thought that it would be an incentive source for the OHS Works on the agenda. The aim of this study is show indirect and direct effects of risk factors on WAOD. A conceptual model was created by taking advantage of the literature. The structural equation modeling (SEM) is proposed to analyze this model. Data collected by questionnaire from 200 firms operating in the textile sector were analyzed using SPSS and AMOS programs. It has been determined that the risk factors that cause in WAOD have the effects on the production, quality and operational performance. Psychosocial risks have been found to be the most important variable among these risk factors. Chemical risk factors have been seen to be effective after psychosocial risk factors. Keywords: Occupational Health, Occupational Safety, Work Accidents, Occupational Diseases, Risk Factors, Structural Equation Modeling, Textile sector.