Travmatik yas sorununda aile dayanıklılığı programının kadınlardaki travma sonrası stres, yas ve aile dayanıklılığı düzeylerine etkisi

Abstract

This is an experimental research that aims to investigate the effects of Family Resiliency Program with Traumatic Grief, which was applied to women with traumatic grief, on women's post-trauma stress, grief and family resiliency level. As data collection tool for women Post-Traumatic Stress Disorder Checklist Civil Version (PCL-C), Grief Inventory (GI), Family Resiliency Scale (FRS) was applied to determine the post-traumatic stress level of women, the grief level of women, and the family resiliency of women respectively. The personal, familial and social information about subjects was gathered by using Personal Information Form. The study was conducted with 24 women who applied to the non-governmental organization between 2012 and 2013 year due to the traumatic loss of their husband and got high score from PCL-C and GI and low score from FRS in pre-test assessment. An eight session Family Resiliency Program with Traumatic Grief developed by the researcher was applied to the experimental group that formed according to the subject's scores of PCL-C and GI and FRS. Any intervention was not applied to women in control group. Experimental group was given the Family Resiliency Program with Traumatic Grief was started after two weeks later on pre-test. The effect of Family Resiliency Program with Traumatic Grief was ascertained by determining the difference between pre-test and post-test the post-traumatic stress level, the grief level and the family resiliency level scores of experimental and control group. Follow-up tests were given to the subjects of experimental group and control group two and half months and six months after post-test. The permanent effect of the program was evaluated by determining the difference of post-test and follow-up test scores. As a result of the study, Family Resiliency Program with Traumatic Grief which was prepared for women with traumatic grief was significantly effective in decreasing post-traumatic stress and grief level of women and increasing family resiliency level of women. The effect of the program lasted during the follow-up tests. The findings of this research were discussed in the light of the literature. Some recommendations and suggestions were presented for the counselors and researchers in the light of findings. Keywords: Traumatic Grief, Family Resiliency, Family Resiliency Program with Traumatic Grief.

Bu araştırma, travmatik yas sorunu yaşayan kadınlara uygulanan "Travmatik Yas Sorununda Aile Dayanıklılığı Programı'nın" kadınların travma sonrası stres, yas ve aile dayanıklılığı düzeylerine etkisini incelemek amacı ile yapılan deneysel bir çalışmadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak ve araştırmanın bağımlı değişkeni olan kadınların travma sonrası stres, yas ve aile dayanıklığı düzeylerini belirlemek amacıyla Kocabaşoğlu, Çorapçıoğlu-Özdemir, Yargıç ve Geyran (2005) tarafından Türkçe'ye uyarlanan Post Travmatik Stres Bozukluğu (PTSB) Soru Listesi Sivil Versiyonu, Balcı-Çelik (2006) tarafından geliştirilen Yas Ölçeği (YÖ) ve Sema ve Bayraklı (2010) tarafından geliştirilen Aile Yılmazlığı Ölçeği (AYÖ) kullanılmıştır. Araştırmaya katılacak olan katılımcıların kişisel, ailevi, sosyal alanlara ilişkin bilgileri, Kişisel Bilgi Formu ile toplanmıştır. Araştırma sivil toplum kuruluşuna 2012-2013 yılları arasında başvuran, eşini travmatik yollarla kaybetmiş ve ön testlerinde yer alan (PTSB) Soru Listesi Sivil Versiyonu ve YÖ ölçeklerinden yüksek ve AYÖ'den düşük puan alan 24 kadınla yürütülmüştür. (PTSB) Soru Listesi Sivil Versiyonu, YÖ, AYÖ'den alınan puanlara göre oluşturulan deney grubuna araştırmacı tarafından geliştirilen sekiz oturumluk "Travmatik Yas Sorununda Aile Dayanıklılığı Programı" uygulanmıştır. Kontrol grubuna ise hiçbir müdahalede bulunulmamıştır. Deney grubuna "Travmatik Yas Sorununda Aile Dayanıklılığı Programı" ön test uygulamasından iki hafta sonra uygulanmaya başlanmıştır. Deney grubuna "Travmatik Yas Sorununda Aile Dayanıklılığı Programı" uygulandıktan iki hafta sonra da, her iki gruptaki (deney ve kontrol) kadına son-testler uygulanarak, deney grubu ve kontrol grubu arasındaki travma sonrası stres, yas ve aile dayanıklılığı ön-test ve son-test puanları dağılımlarının arasındaki farka bakılarak programın etkisi incelenmiştir. Son test uygulandıktan iki buçuk ay ve altı ay sonra ise katılımcılara izleme testleri uygulanmıştır. İzleme testleri ile son test puan dağılımları arasındaki farka bakılarak da programın kalıcılığı değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda Travmatik Yas Sorununda Aile Dayanıklılığı Programının kadınların travma sonrası stres ve yas düzeylerini azaltmada ve aile dayanıklılığı düzeyini artırmada anlamlı düzeyde etkili olduğu ve bu etkinin kalıcı olduğu görülmüştür. Elde edilen bulgular literatür ışığında tartışılmış ve bazı öneriler sunulmuştur. Anahtar Sözcükler: Travmatik Yas Sorunu, Aile Dayanıklılığı, Travmatik Yas Sorununda Aile Dayanıklılığı Programı.