Beden eğitimi öğretmenlerinin öğrenilmiş güçlülük ve psikolojik kırılganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada beden eğitimi öğretmenlerinin psikolojik kırılganlık düzeyleriyle öğrenilmiş güçlülük düzeyleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Psikolojik kırılganlık insanların yaşamlarını son derece etkileyen ve yaşanmışlıklar sonucu insanların geleceğe dönük olaylara ilişkin dayanıklılığını ele alan bir kavram olarak düşünülebilir. Öte yandan öğrenilmiş güçlülük kavramı ise yine aynı biçimde geçmiş yaşantılardan elde edilen birikimlerin geleceğe dönük olarak kişiyi gerek bilişsel gerekse zihinsel bir hazır oluşa teşvik etmesi anlamını taşımaktadır. Dolayısıyla öğrenilmiş güçlülüğe sahip kişilerin daha düşük düzeyde psikolojik kırılganlığa sahip olmaları, psikolojik kırılganlık ile öğrenilmiş güçlülük arasında ters bir ilişkinin ortaya çıkması beklenmektedir. Araştırmanın evreni 2016-2017 yılında görev yapmakta olan Beden Eğitimi Öğretmenleri oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini ise Türkiye'nin farklı illerinde görev yapan 982 beden eğitimi öğretmeni oluşturmuştur. Araştırmanın verileri araştırmacı tarafından hazırlanan 'Kişisel Bilgi Formu', Rosenbaum tarafından geliştirilen, Siva ve Dağ tarafından Türkçede geçerlilik ve güvenirlik çalışması yapılmış olan Rosenbaum'un Öğrenilmiş Güçlülük Ölçeği (RÖGÖ) ve Sinclair ve Wallston (1999 :119-129) tarafından geliştirilen Akın ve Eker (2011) tarafından Türkçede geçerlilik ve güvenirlik çalışması yapılmış olan 'Psikolojik Kırılganlık Ölçeği', ile toplanmıştır. Anketlerden ulaşılan veriler bilgisayar ortamında SPSS 21.0 istatistik programı aracılığıyla değerlendirilmiştir. Araştırmaya katılan beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin tanımlayıcı özelliklerini belirlenmesinde frekans ve yüzde analizlerinden, psikolojik kırılganlık ve öğrenilmiş güçlülük düzeylerini belirlenmesinde ortalama ve standart sapma analizlerinden faydalanılmıştır. Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenlerinin öğrenilmiş güçlülük ve psikolojik kırılganlık düzeylerinin incelenmesine Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısından ve Lineer Regresyon analizinden yararlanılmıştır. Tanımlayıcı özelliklere göre psikolojik kırılganlık ve öğrenilmiş güçlülük düzeylerinin farklılaşma durumunun incelenmesinde ise, MANOVA tekniğinden ve Post-hoc analizlerinden faydalanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular doğrultusunda Beden eğitimi öğretmenlerinin cinsiyetlerine, kıdemlerine ve anne-baba tutumlarına göre istatistiksel açıdan farklılaşmalar saptanırken, medeni durumlarına, yaşlarına, kardeş sayılarına, sosyo-ekonomik düzeylerine ve eğitim durumlarına göre psikolojik kırılganlık düzeylerinde farklılaşma olmadığı belirlenmiştir. Öğrenilmiş güçlülük düzeylerine bakıldığında ise; beden eğitimi öğretmenlerinin kıdemlerine ve anne-baba tutumlarına göre farklılıklar saptanırken, cinsiyetlerine, medeni durumlarına, yaşlarına, kardeş sayılarına ve eğitim durumlarına göre öğrenilmiş güçlülük düzeylerinde farklılıkların olmadığı ortaya konulmuştur Araştırma sonucunda, beden eğitimi öğretmenlerinin orta düzeyde psikolojik kırılganlığa, ortalamanın üzerinde öğrenilmiş güçlülük düzeyine sahip oldukları belirlenmiştir. Beden eğitimi öğretmenlerinin psikolojik kırılganlık ve öğrenilmiş güçlülük düzeyleri arasında negatif yönlü anlamlı ilişkiler saptanmıştır. Diğer bir ifade ile beden eğitimi öğretmenlerinin psikolojik kırılganlık düzeyleri düştükçe, öğrenilmiş güçlülük düzeyleri yükselmektedir. Anahtar Kelimeler: Psikolojik kırılganlık, öğrenilmiş güçlülük, beden eğitimi öğretmenleri

In this study, the relationship between psychological vulnerability and learnt resourcefulness of physical education teacher has been investigated. Psychological vulnerability can be defined as a notion that has a strong impact in an individual's life and his/her strength regarding to future events. On the other hand, learnt resourcefulness is a concept which is derived from past experiences and prepares individuals for future problems in both cognitive and mental sense. Therefore it has been expected that individuals who have higher levels of learnt resourcefulness are likely to have lower levels of psychological vulnerability and there is a reverse relationship between psychological vulnerability and learnt resourcefulness. The universe of the research will be composed of Physical Education teachers who were working during 2015-2016 period. The sample of the study will be composed of 982 physical education and sports teachers who are working in different provinces of Turkey. The data for the study were collected by Personal Information Form prepared by the researcher, Rosenbaum's Learned Resourcefullness Scale (RLRS) developed by Rosenbaum and conducted its reliability and validity test in Tukish by Siva and Dağ, and Psychological Vulnerability Scale developed by Sinclair ve Wallston (1999) and conducted its reliability and validity test in Tukish by Akın and Eker (1999). The data obtained from the questionnaires were evaluated by SPSS 21.0 statistical program. The descriptive characteristics of the physical education and sport teachers participated in the study were determined by frequency and percentage analyzes, and psychological vulnerability and learnt resourcefulness level were determined by mean and standart deviation analysis. The Pearson Moments Multiplication Correlation Coefficient and Linear Regression Analysis were used to examine the learned resourcefulness and psychological vulnerability levels of Physical Education Teachers. The variation in the levels of psychological vulnerability and learnt resourcefulness with respect to descriptive properties were assessed by MANOVA test and Post-hoc analysis. According to the findings of the study, significant differences have been found for the gender, years in job and parental attitude of Physical education and sport teachers but there have been no significant differences found for marital status, age, number of siblings, socio-economic levels and level of education with respect to psychological vulnerability. On the other hand, significant differences are reported for years in job and parental attitude variables whereas the relationships are insignificant for gender, marital status, age, number of siblings and level of education regarding to learnt resourcefulness. As a result, it has been determined that physical education and sports teacher have a moderate level of psychological vulnerability and their level of learnt resourcefulness is more than the average. Moreover, negative significant relationships were found between psychological vulnerability and learnt resourcefulness levels of physical education and sports teachers. In other words, as the level of psychological vulnerability of physical education and sport teachers decrease, their level of learnt resourcefulness increases. Keywords: Psychological vulnerability, learnt resourcefulness, physical education and sports teachers