Makedonya Türk çocuk edebiyatında değerler eğitimi Tomurcuk Dergisi örneği

Abstract

Türklerin Osmanlı döneminde Balkanlara yerleşmesiyle bu coğrafyada pek çok değişim yaşanmıştır. Makedonya 1991 yılında Yugoslavya'nın dağılmasıyla bağımsızlığına kavuşmuş genç bir cumhuriyettir. Makedonya'da Osmanlılar zamanında olduğu gibi Yugoslavya zamanında ve şimdi de çok canlı bir Türk edebiyatı mevcuttur. Makedonya Türk edebiyatı bir bütün olarak henüz tam anlamıyla çalışılmış, her yönüyle araştırılmış değildir. Makedonya Türk edebiyatının bir bütün halinde ele alınıp Makedonya Türk edebiyatı tarihi ve Makedonya Türk edebiyatı antolojileri de henüz hazırlanıp yayımlanmamıştır. Yapılan çalışmalarda ise Makedonya Türk edebiyatı genellikle 1944'ten sonra başlatılmış ve ondan sonrası incelenmiştir. Daha öncesine pek temas edilmemiştir. Son yıllarda yapılan çalışmalarda Makedonya Türk Edebiyatı bir bütün olarak görülmeye ve incelenmeye başlanmıştır. 1944'ten sonra çağdaş Makedonya Türk edebiyatını meydana getiren şair ve yazarlar yetişmiştir. Çağdaş Makedonya Türk edebiyatına dair ilk süreli yayın Birlik Gazetesi'dir. Devamında Sevinç dergisi, Sesler dergisi, Tomurcuk dergisi gibi yayın organları birbirini izledi. Bu yayınlar Necati Zekeriya, Fahri Kaya, İlhami Emin, Nusret Dişo Ülkü, Avni Engüllü, Hasan Mercan, Fahri Ali, Avni Abdullah ve burada ismini sayamayacağımız daha birçok yazar tarafından oluşturulmuştur. Bu yayın organları, hem usta yazarların eserlerini yayınladığı merci hem de genç yazarlar için okul görevi görmüştür. Bahsedilen yayın organlarında Makedonya Türk edebiyatının şiir, deneme, hikâye gibi türlerde örneklerine yer verilmiştir. Bu çalışmamızda Makedonya Türk çocuk edebiyatının önemli eserlerinden biri olan Tomurcuk dergisi değerler eğitimi açısından incelenmiştir. Araştırmamızda değerler eğitimi ve özellikleri, Balkanlarda Makedonya'nın tarihi, Makedonya'da Türk edebiyatı, Makedonya'da çocuk edebiyatı incelendikten sonra Tomurcuk dergisi hakkında bilgiler verilmiştir. Daha sonra Tomurcuk dergisindeki metinler değerler eğitimi açısından incelenmiştir. Son olarak ise çalışmanın önceki bölümlerinde yaptığımız tespitler, elde ettiğimiz bulgu ve veriler toplanarak değerlendirilmiştir. Tomurcuk dergisi yayın hayatına 1957 yılının Eylül ayında başlamış, 2004 yılına kadar devam etmiştir. Bu dergide asıl amaç çocuklara eğitim ve öğretim yönünden katkı sunmaktır. Eğitim süresi boyunca dergi yılda 10 sayı çıkmıştır. Yayınlar, her eğitim öğretim yılının Eylül ayından başlayarak Haziran ayında sona ermiş, yaz tatili döneminde iki ay dergi çıkartılmamıştır. Konular dergide okul müfredatına uygun seçilmiş, görsel olarak da çocuklara hitap eden karikatür, resim, çizim ve desenler çocukların ilgisini çekecek şekilde düzenlenmiştir. Türk çocuklarına saygı, sevgi, hoşgörü, sabır, yardımlaşma, merhamet, şefkat gibi temel değerleri vermeyi amaçlayan Tomurcuk dergisi, bu açıdan oldukça önemli bir görevi yerine getirmiştir. Bu araştırmada, derginin 1957-1958 eğitim öğretim yılı ile 2003-2004 eğitim öğretim yılları arasında yayınlanan sayıları değerler eğitimi açısından incelenmiştir. Bu çalışma, bundan sonra Kuzey Makedonya Türk edebiyatı ve Türk edebiyatında değerler eğitimi konusunda çalışma yapacak olan araştırmacılara da yol gösterecektir. Tomurcuk dergisinde incelenen değerler; öncelikle Ahlaki değerler, dini değerler, estetik değerler, iktisadi değerler, siyasi değerler, sosyal değerler, teorik değerler ve eklenen değerler olmak üzere 8 ana başlık altında sınıflandırılmıştır. Değerlerin dergideki metinlerde hangi sıklıkta geçtiğini tespit etmek araştırmanın alt amaçlarını oluşturmaktadır. Araştırmada incelenen dergiler, tarama modelinde nitel araştırma yöntemi ile gerçekleştirilen çalışmada veriler, doküman incelemesi ile toplanmıştır. Elde edilen bulgular içerik analizi yöntemi ile çözümlenmiştir. Sonuç olarak, Tomurcuk dergisi'nin 47 yıllık yayın sürecindeki mevcut 470 sayısının 468'ine ulaşılmıştır. Dergi 34 yıl Yugoslavya döneminde, 13 yıl da Makedonya döneminde yayın yapmıştır. Bu süreç değerlendirildiğinde Yugoslavya Döneminde 1724, Makedonya Döneminde 1350 olmak üzere toplamda 3074 adet değer tespit edilmiştir. 3074 değer, çıkan 468 dergi sayısına bölündüğünde ise sayı başına yaklaşık 6,5 değer düştüğü görülmktedir. Bu sonuç Tomurcuk dergisinin değerler açısından hassas davrandığını ortaya koymaktadır. Yine alt başlıklarda belirtilen her değer de Yugoslavya ve Makedonya dönemlerinde benzer bir dağılım gösterdiğinden Tomurcuk dergisinin bu konuda da hassas davrandığı tespit edilmiştir.

With the settlement of Turks in the Balkans during the Ottoman period, many changes took place in this geography. Macedonia is a young republic that gained its independence in 1991 with the disintegration of Yugoslavia. There is a very lively Turkish literature in Macedonia in the time of the Ottomans as well as in the time of Yugoslavia and now. Macedonian Turkish literature as a whole has not yet been studied completely and in every aspect. History of Macedonian Turkish Literature and anthologies of Macedonian Turkish Literature have not been prepared and published yet. In the studies carried out, Macedonian Turkish Literature was generally started after 1944 and it was examined after that. There has not been much concern before. In recent years, Macedonian Turkish Literature has been seen and examined as a whole. It was after 1944 that poets and writers who made up the contemporary Macedonian Turkish literature were raised. The first periodical of contemporary Macedonian Turkish literature is Birlik Newspaper. Afterwards, publications such as Sevinç, Sesler and Tomurcuk Magazines came one after another. These publications were created by Necati Zekeriya, Fahri Kaya, Ilhami Emin, Nusret Diso Ulku, Avni Engulli, Hasan Mercan, Fahri Ali, Avni Abdullah and many other writers whose names cannot be mentioned here. These media organs served as the authority for the publication of the works of master writers and a school for young writers. Examples of Macedonian Turkish literature in poetry, essays and stories are included in the mentioned organs. In this study, Tomurcuk Magazine, one of the important works of Macedonian Turkish Children's Literature, has been examined in terms of values education. In our study, values education and its characteristics, History of Macedonia in the Balkans, Turkish Literature in Macedonia, children's literature in Macedonia were examined and information about Tomurcuk Magazine was given. Then, the texts in Tomurcuk Magazine were examined in terms of values education. Finally, some detections, findings and data obtained in the previous sections of the study were collected and evaluated. Tomurcuk Magazine started its publication life in September 1957 and continued until 2004. The main purpose of this magazine is to contribute to the education and training of children. During its period, the magazine published 10 issues per year. The publications started in September of each academic year and ended in June. The subjects were selected in accordance with the school curriculum and the cartoons, paintings, drawings and drawings that appeal visually to the children were arranged to attract the attention of the children. The magazine, which aims to give the Turkish children basic values such as respect, love, tolerance, patience, help, mercy and compassion, has fulfilled a very important task in this respect. In this research, the numbers of the magazine published between 1957-1958 academic year and 2003-2004 academic year were examined in terms of values education. This study will guide the researchers who will work on Turkish Macedonian literature and values education in Northern Macedonia. Values examined in the magazine constitutes religious, aesthetic, economic, political, social, theoretical values and added values are classified under 8 main headings. The sub-objectives of the study is to determine how often values are mentioned in the texts in the magazine. The magazines examined in the research were collected by qualitative research method in the screening model and the data were collected by document analysis. The findings were analyzed by content analysis method. As a result, 468 of the 470 issues in the 47 year of publication period of the magazine were reached. The magazine has been published for 34 years in Yugoslavia and 13 years in Macedonia. When this process was evaluated, a total of 3074 values were determined, 1724 in Yugoslavia and 1350 in Macedonia. When the value of 3074 is divided by the number of 468 magazines, it is seen that there is approximately 6.5 value per issue. This result reveals that Tomurcuk magazine acts delicate in terms of values. The magazine was also delicate to this issue since every value in the sub-headings showed a similar distribution in Yugoslavia and Macedonia periods.