Bu araştırma, devlet okullarının 11. ve 12. sınıfında öğrenim gören öğrencilerin sosyal beceri düzeylerini ve liderlik yönelimlerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada, öğrencilerin sosyal beceri düzeylerinin yanı sıra liderlik türleri açısından liderlik yönelimleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırmada, mevcut durumu ortaya koymayı amaçlayan, betimsel taramaya ve ilişkisel taramaya yönelik bir yöntem kullanılmıştır. Araştırma iki aşamadan oluşmaktadır. Bu kapsamda araştırmanın birinci aşamasında Türkiye'deki 11.ve 12 sınıf öğrencilerinin sosyal beceri düzeylerinin ve liderlik yönelimlerinin betimlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın ikinci aşamasında ise lise öğrencilerinin sosyal beceri düzeyleri ile liderlik yönelimleri arasındaki ilişki ve bağımsız değişkenlere göre SBE ve LYÖ durumları incelenmiştir. Araştırma verilerinin test edilmesinde 0.05 anlam düzeyi alınmıştır. Verilerin analizinde alt probleme ilişkin yeterlik maddeleri gruplandırılarak, maddeler frekans (f), yüzde (%), ağırlıklı ortalama (X̅) ve standart sapma (SS) gibi betimsel istatistiklerle birlikte ilişkisel istatistik yöntemleri birlikte kullanılmıştır. İlişkisel istatistik yöntemleri yapılmadan önce verilerin homojenliğine bakılmış ve normal dağılım gösterip göstermediği incelenmiştir. Araştırmada, veri toplama sürecinde üç ölçme aracı kullanılmıştır. Birinci aşamada öğrencilerin kişisel bilgilerini belirlemek için araştırmacı tarafından geliştirilen Kişisel Bilgiler Formu (KBF), ikinci aşamada öğrencilerin sosyal beceri düzeylerini değerlendirmek için Riggio tarafından geliştirilen ve Türkçe'ye uyarlaması Yüksel (1997) tarafından yapılmış olan envanter, Koydemir (2006) tarafından kısa forma dönüştürülmüştür. Koydemir (2006) orijinal 90 maddelik SBE maddeleri arasından 6 boyutta toplam 30 madde tespit etmiştir. SBE'nin test-tekrar test güvenirlik katsayısı . 92 olarak bulunmuştur. Toplam ölçek için elde edilen Cronbach alfa katsayısı . 85 olarak bulunup; alt ölçekler için alfa .56 ile .82 arasında değişmiştir. Üçüncü aşamada da öğrencilerin liderlik özelliklerinin belirlenmesi için Bolman ve Deal tarafından geliştirilen ve 32 maddeden oluşan Türkçe çevirisini Dereli (2003)'nin yapmış olduğu Liderlik Yönelimleri Ölçeği kullanılmıştır. 32 maddeden oluşan bu ölçeğin Bolman ve Deal (1991) tarafından yapılan geçerlik çalışması ile her biri kendi içinde 2 boyutu olan 4 alt boyuttan oluştuğu belirlenmiştir. Ölçeğin boyutlarına ilişkin hesaplanan iç tutarlılık katsayısı (Cronbah Alpha) değerleri ise sırasıyla 0,87, 0,87, 0,84 ve 0,88 olarak raporlanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre lise öğrencilerinin sosyal beceri düzeylerinde, en düşük ortalamaların; başka insanlara dokunmaktan genellikle rahatsız olma, yüz ifadelerinin genellikle tarafsız olduğunu gösterme, bir grup içinde konuşacağı şeyleri seçmede güçlük çekme, kızgınlığını çok seyrek gösterme, kendini yabancılara tanıtırken genellikle ilk adımı kendisinin atması, sinirli olduğunda bu durumu başkalarından çok iyi bir şekilde saklayabilme, gruplarda genellikle lider olarak seçilme ile duygu ve heyecanlarını çok seyrek gösterme ifadelerinden oluştuğu belirlenmiştir. Bu ifadeler öğrencilerin orta düzeyde beceriye sahip olduklarını göstermektedir. Lise öğrencilerinin liderlik yönelimlerinin, diğer insanların ihtiyaç ve duygularına karşı duyarlılık gösterme, problemlerin mantıklı çözümleme ve dikkatli düşünme ile çözülebileceğine inanma, net ve mantıklı bir biçimde düşünme, iyi bir dinleyiciyi olma, hayal gücü kuvvetli olma ve yaratıcı olma, tutarlı bir biçimde başkalarına karşı açık ve yardım sever olma ifadelerinde en yüksek düzeyde olduğu saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Sosyal beceri, liderlik, spor, lise öğrencileri
This research has been done with the purpose of determining the social skill levels and leadership orientations of the 11th and 12th grade students in state schools. In the research, it has been tried to determine the leadership orientations in terms of the types of leadership as well as the social skill levels of the students. In the research, a method for descriptive survey and relational screening aimed at revealing the current situation has been used. The research consists of two phases. In this context, in the first part of this study, it has been aimed to describe the social skill levels and leadership orientations of 11th and 12th grade students in Turkey. In the second part of the study, the relationship between the social skill levels and leadership orientations of high school students and their SBE and LYÖ status to independent variables have been examined. In the study, three measurement tools have been used in the data collection process. At the first stage, Personal Information Form (KBF) developed by the researcher for determining the personal information of the students; at the second stage, Social Skills Inventory Short Form (SBE) developed by Riggio and of which the Turkish version has been prepared by Yüksel (1997) and then turned into social skills inventory short form by Koydemir (2006) for evaluating the social skill levels of the students. Koydemir (20069 determined total of 30 articles at six dimensions through the SBE articles of original ninety articles. The reliability co-efficient of test-retest method has been found as 92. Cronbach's alpha co-efficient attained for the total scale factor has been found as 85 ; and the alpha has varied between 56 and 82 for the subscale. At the third stage, Leadership Orientation Scale (LYÖ) developed by Bolman and Terrence (2003), of which the validity reliability study has been performed by Dereli (2003) in our country for determining the leadership characteristics of the students have been used. ıt is determined that this scale consisting of 32 articles is composed of 4 sub-dimensions each of which is cmposed of 2 sub-dimensions by the study of validness carried out by Bolman and Deal (1991). The values of internal consistence coefficient calculated relating to the dimensions of scale has been reported as 0,87 , 0,87 , 0,84 and 0,88 respectively. Keywords: Social skills, leadership, sport, collage students
