Bu araştırmanın temel amacı, Özbekistan'daki üniversitelerde Türkçe öğrenen öğrencilerin Türkçeye ilişkin tutum ve motivasyonlarını belirlemek amacıyla ölçek geliştirmektir. Özbekistan'daki üniversitelerde Türkçe öğrenen öğrencilerin Türkçeye ilişkin tutumlarını belirlemeye yönelik bu ölçek geliştirilirken öncelikle Türkçe öğrenmeye ilişkin tutumlar hakkında madde havuzu oluşturulmuştur. Madde havuzunda toplam 73 madde yer almıştır. Yapılan analizler sonucunda, ölçekte toplam 61 madde ortaya çıkmış ve bu maddelerin 5 farklı boyutta (dinleme, konuşma, yazma, okuma ve anlama, tutum ve motivasyon) toplandığı tespit edilmiştir. Ölçekte yer alan maddelerle ilgili katılma düzeyini ifade etmek için 5'li Likert tipi dereceleme kullanılmıştır. Anket Formu toplamda beş alt ölçek ve bir kişisel bilgi formundan oluşmaktadır: Geçerlik çalışmalarında öncelikli olarak kapsam ve görünüş geçerliği için sosyal bilimler, ölçme değerlendirme ve Türk dili alanında uzman akademisyenlerin görüşleri alınmıştır. Alınan görüşler ve eleştiriler doğrultusunda ölçek maddeleri düzenlenerek çalışma grubuna uygulanmıştır. Araştırmanın evrenini, 2017-2018 eğitim öğretim yılında Özbekistan'daki üniversitelerde Türkçe öğrenen öğrenciler oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini, Taşkent'teki üç üniversitede Türkçe öğrenen öğrenciler oluşturmuştur. Ölçek geliştirme aşamasında Özbekistan'daki üniversitelerde Türkçe öğrenen toplam 206 öğrenciye ulaşılmıştır. Veri toplama işlemi, Taşkent'teki üç üniversitenin (Taşkent Devlet Şarkşınaslık Enstitüsü, Özbekistan Devlet Dünya Dilleri Üniversitesi, Dünya Ekonomi ve Diplomasi Üniversitesi) öğrencileri üzerinde uygulanmıştır. Türkçe öğrenen veya Türkçe eğitimi gören öğrencilerin sayısı çok olmadığından, Türkçe öğrenen veya Türkçe eğitimi gören öğrenciler tamamına yakınına anket uygulaması yapılmıştır. Gönüllü öğrencilere verilen anket formlarına isim yazmamaları gerektiği, verdikleri cevapların bilimsel araştırma dışında hiçbir yerde kullanılmayacağı belirtilmiştir. Bu çalışma örnekleminden elde edilen veriler üzerinde istatistiksel işlemler gerçekleştirilerek ölçek geliştirilmiştir. Bu işlemler yapılırken SPSS konusunda uzman görüşü alındı. Bu araştırmada Türkçe Öğrenen Öğrencilerin Türkçeye İlişkin Tutumlarını Belirlemeye Yönelik Ölçek'in geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılmıştır. Ölçek toplamda 5 farklı alt ölçekten (dinleme, konuşma, yazma, okuma ve anlama, motivasyon) oluşmaktadır. Ölçeklerin Cronbach Alfa güvenirlik katsayıları .70 değerinin üzerinde hesaplanması (.81-.91 aralığında) ve iki yarı test korelasyon değerlerinin de .83 ile .89 arasında bulunması ölçeklerin güvenilir olduklarını gösterir. Özbekistan'daki Üniversitelerde Türkçe Öğrenen Öğrencilerin Türkçe Öğrenmeye İlişkin Tutum ve Motivasyonları (Taşkent Örneği) ölçeğinin güvenirlik ortalama katsayısı .87 ve iki yarı test korelasyon ise .85 olarak bulunmuştur. Yapılan AFA-DFA ve madde analizlerinin sonuçları, ölçeğin Türkçe öğrenen öğrencilere uygulanabilir düzeyde uyum gösterdiği şeklinde yorumlanabilir. Verilerin analizinde SPSS 20 paket programı, doğrulayıcı güç analizi için Lisrel 8.7 paket programı kullanılmıştır.
The main aim of this research is to develop a scale in order to determine the attitude and motivation of students who learn Turkish at universities in Uzbekistan. While the scale was developed in order to determine the attitudes of the students who were learning Turkish at universities in Uzbekistan, a pool of material was formed about attitudes towards Turkish learning. There were a total of 73 items in the article pool. As a result of the analyzes, 61 items appeared in the scale and it was found that these substances were collected in 5 different dimensions (listening, speaking, writing, reading and understanding, attitude and motivation). 5-point Likert-type grading was used to express the level of participation in the scale. In the validity studies, firstly, the opinions of the academics who are experts in the field of social sciences, assessment and evaluation and Turkish language were taken for the content and appearance validity. In line with the opinions and critiques received, the scale items were arranged and applied to the study group. The universe of the study consisted of students learning Turkish at universities in Uzbekistan in the 2017-2018 academic year. The sample of the study consisted of students learning Turkish at three universities in Tashkent. A total of 206 students learning Turkish from universities in Uzbekistan have been reached during the scale development phase. The data collection process was applied to the students of three universities in Tashkent (Tashkent State Institute of Oriental Studies, Uzbek State World Language University, University of World Economy and Diplomacy). Since the number of students who learn Turkish or study in Turkish is not very high, almost all of these students have been participated in the survey. It was stated that the volunteer students should not write their names on the questionnaires given to them and also it is expressed that their answers would not be used anywhere except for this scientific research. The scale was developed by performing statistical operations on the data obtained from this study sample. While performing these procedures, an expert opinion on SPSS, has been received. In this study, the validity and reliability study of the scale for determining the attitudes of Turkish-learning students towards Turkish was conducted. The scale consists of 5 different subscales (listening, speaking, writing, reading and understanding, motivation). The Cronbach Alpha reliability coefficients of the scales were calculated to be over .70 (between .81 and .91) and the two half - test correlation values were between .83 and .89, indicating that the scales were reliable. The average coefficient of reliability of the scale The Effects of Turkish Language Achievements Due to The Attitudes Related to Turkish Language of Those Students who Learn Turkish at The Universities in Uzbekistan (Tashkent Sample) was found as .87 and the two half test correlation was .85. The results of AFA-DFA and item analysis can be interpreted as the scale is applicable to the students who are learning Turkish. SPSS 20 package program was used for data analysis and Lisrel 8.7 package program was used for confirmatory power analysis.
