Hafif düzeyde zihinsel engelli çocuklara uygulanan serbest zaman aktivitelerinin fiziksel uygunluk ve motor gelişimleri üzerine etkisi

Abstract

Bu çalışma, hafif düzeyde zihinsel engelli çocuklara uygulanan 24 haftalık serbest zaman aktivitelerinin çocukların motor gelişimlerine ve fiziksel uygunluklarına etkisinin incelenmesi ile anne ve öğretmen görüşlerinin ortaya konması amacıyla yapılmıştır. Çalışma karma araştırma yöntemlerinden yakınsayan paralel araştırma desenine göre yapılmıştır. Deneysel araştırma yaklaşımı kapsamında ön test-son test kontrol gruplu seçkisiz desene göre şekillendirilen nicel çalışmada 10 deney, 11 kontrol grubu olmak üzere ve yaşları 8 ile 11 yaş arasında olan toplam 21 hafif düzeyde zihinsel engelli çocuk yer almıştır. Çocukların motor yeterliklerinin ölçümünde Bruininks-Oseretsky Motor Yeterlik Testi - İkinci Basım (BOT-2) uzun formu kullanılmıştır. Fiziksel uygunluk ölçümleri; beden kütle indeksi, sağ el, sol el kavrama kuvveti, sırt kuvveti, esneklik parametrelerinden elde edilmiştir. Ön test ölçümlerinin alınmasından son test ölçümlerinin alınmasına kadar geçen 24 haftalık süreçte deney grubundaki çocuklar serbest zaman aktivitelerine katılırken, kontrol grubundaki çocuklar olağan eğitimlerine devam etmişlerdir. Son test ölçümlerinin alınmasından 24 hafta sonra ise sadece deney grubuna kalıcılık testleri uygulanmıştır. Durum çalışmasının kullanıldığı nitel desende ölçüt örnekleme yöntemi ile belirlenen ve görüşmeyi kabul eden 7 anne ve 6 öğretmen yer almıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile bireysel görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Nicel verilerin analizinde normallik dağılımlarına ilişkin analizler, tekrarlı ölçümler için varyans analizi, paired samples t test, independent samples t test ve tek yönlü MANOVA analizleri uygulanmıştır. Tüm analizler IBM SPSS 20.0 programında gerçekleştirilmiştir. Nicel verilerin analizinde içerik analiz yöntemine başvurulmuştur. Analiz sonuçlarına bakıldığında, deney grubunun tüm alt test ve motor alan ortalama puanlarında artış gözlemlenmiştir fakat bazı alt testlerde anlamlı farklılığa rastlanmamıştır. Üst ekstremite koordinasyonu, iki yönlü koordinasyon, denge, hareket hızı ve çeviklik, kuvvet alt testlerinde; el koordinasyonu, vücut koordinasyonu, kuvvet ve çeviklik motor alanlarında ve toplam motor yeterlikte deney grubu lehine gruplar arası anlamlı farklılık bulunduğu saptanmıştır (p<.05). Grup-ölçüm zamanı ortak etkisinde iki yönlü koordinasyon, denge, hareket hızı ve çeviklik, kuvvet alt testlerinde; vücut koordinasyonu, kuvvet ve çeviklik motor alanlarında ve toplam motor yeterlik puanlarında yine deney grubunun lehine anlamlı sonuçlar görülmüştür. Fiziksel uygunluk kapsamında yalnızca sol el kavrama ve sırt kuvveti parametrelerinde deney grubu lehine anlamlı farklılıklar gözlemlenmiştir. Kalıcılık test puanlarına bakıldığında deney grubundaki öğrencilerin aldıkları puanların hepsinde düşüş görülmüştür ama yalnızca iki yönlü koordinasyon, denge, hareket hızı ve çeviklik, vücut koordinasyonu ve toplam motor yeterlik puanlarında anlamlı farklılık bulunmuştur (p<.05). Nitel sonuçlar incelendiğinde, anne ve öğretmen görüşmelerinden iletişim, serbest zaman aktivitesi ve eğitim adı altında üçer ana tema elde edilmiştir. Ana temaların altında yer alan alt temalar öğretmen ve anne görüşmelerinde farklılık göstermiştir. Sonuç olarak, 24 haftalık serbest zaman aktivitelerinin hafif düzeyde zihinsel engelli çocukların motor yeterliklerini ve fiziksel uygunluklarını geliştirdiği, son testlerden 24 hafta sonra yapılan kalıcılık test sonuçlarına göre de aktivitelerden sonra kazanılan becerilerin gerilediği görülmüştür. Anne ve öğretmenlerin çocuklarla iletişim, çocukları serbest zaman aktivitesine yönlendirme ve çocukların eğitimiyle ilgili bazı eksikliklerinin ve ihtiyaçlarının olduğu, gerekli maddi ve manevi desteklerle bu sorunların ortadan kalkacağı anlaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Hafif düzeyde zihinsel engelli, motor gelişim, serbest zaman aktiviteleri, fiziksel uygunluk, BOT-2.

This study was carried out to investigate the effects of the 24-week leisure activities applied on mild intellectual disabled children on their motor development and physical fitness and to reveal the views of the mothers and teachers. The study was conducted according to the parallel research design which converges to the mixed research methods. Within the scope of the experimental research approach, 21 mild intellectual disabled children aged between 8 and 11 were included within the quantitative study which was designed according to the random design with the pre- and post-test control groups including 10 experimental and 11 control groups. The Bruininks-Oseretsky Motor Proficiency Test - Second Edition (BOT-2) long form was used to measure the motor competencies of the children. The physical fitness measurements were obtained from the body mass index, the grasping strength of the right and left hands, back strength and elasticity parameters. During the 24-week period between the pre-test measurements and post-test measurements, the children in the experimental group were taking part in leisure activities while the children in the control group continued their regular education. 24 weeks after the final test measurements were taken, permanence tests were applied only to the experimental group. The qualitative criterion used in the case study included 7 mothers and 6 teachers who were determined through the criterion sampling method and accepted to be interviewed. The individual interviews were carried out with the semi-structured interview technique. Normality distributions in the analysis, two-way repeated measures ANOVA, paired samples t test, independent samples t test and one-way MANOVA analysis were applied of the quantitative data. All the analyses were carried out in the IBM SPSS 20.0 program. The content analysis method was used in the analysis of the quantitative data. When the results of the analysis were examined, it was observed that all the subtest and motor area mean scores of the experimental group increased but no significant difference was found in some of the subtests. In the sub tests of upper-limb coordination, bilateral coordination, balance, running speed and agility, strength; in the motor field of manuel coordination, body coordination, strength and agility and in the total motor composite significant differences were found between the groups in favour of the experimental group (p<.05). In the common effect of group-measurement time, in the force sub-test of bilateral coordination, balance, running speed and agility; in the motor aera of body coordination, strength and agility and in the total motor composite score significant results were observed again in favour of the experimental group. In the context of physical fitness significant differences were observed only in the left hand grasping and back strength parameters in favour of the experimental group. When looking at the permanence test scores a decrease was observed in all the scores obtained by the students in the experimental group but significant difference was only found in the bilateral coordination, balance, running speed and agility, body coordination and in the total motor composite scores (p<.05). While the qualitative results were examined, three main themes were obtained from the mother and teacher interviews under the name of communications, leisure time activity and education. The sub-themes under the main themes differed in the teacher and mother interviews. As a result, it was observed that the 24-week leisure activities improved the motor proficiency and physical fitness of the mild intellectual disabled children and according to the permanent test results the skills which had been gained after the activities were reduced. There were some deficiencies and needs related to the teachers and mothers communication with the children, directing the children towards the leisure activities and the education of the children but it was understood that there could be eliminated through the necessary financial and moral support. Key Words: Mild intellectual disability, motor development, leisure activities, physical fitness, BOT-2.