Edebiyatımızda çocuklar için yazılmış biyografi kitapları üzerine bir inceleme (2005-2015)

Abstract

Türkçe dersi ve diğer derslerin öğretim programlarında belirlenen birçok kazanımın elde edilmesinde edebî metinler önemli bir araç olarak kullanılmaktadır. Çocuk edebiyatı ürünleri içerisinde öyküleyici metinler kadar bilgilendirici metinler de Türkçe dersinin amaçlarına hizmet etmektedir. Bu araştırma, bilgilendirici metin türlerinden "biyografi"nin çocuk edebiyatındaki ve Türkçe eğitimindeki önemini ortaya koyma düşüncesi ile şekillendirilmiştir. Araştırmada; edebiyatımızda çocuklar için yazılan biyografilerin yıllara göre (2005-2015) dağılımı ve biyografilerde işlenen figürler tespit edildikten sonra çocuklar için yazılmış biyografi kitaplarının tasarım, içerik ve eğitim ilkelerine dair taşıdığı özellikler incelenerek alana katkı sağlanması amaçlanmıştır. Araştırma, tarama modelinde nitel bir yaklaşım benimsenerek gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini 2005-2015 yılları arasında yerli edebiyatçılar tarafından çocuklar için yazıldığı tespit edilen 623 biyografi kitabı oluşturmaktadır. Araştırmanın çalışma grubu olarak ise evrenden 62 biyografi kitabı seçilmiştir. Çalışma grubunun belirlenmesinde biyografi kitaplarında en çok ele alınan kişiler yani figürlerin dağılımı esas alınmıştır. Çalışmada tespit edilen figürler; "Devlet Adamları", "Dinî Şahsiyetler", "Sanatçılar", Bilim İnsanları", "Gerçek Halk Kahramanları", "Asker-Komutan ve Denizciler", "Destanî- Efsanevî Kahramanlar", "Sporcular" ve "Seyyahlar" olmak üzere dokuz temel grupta sınıflandırılmıştır. Çalışma verilerinin toplanması doküman incelemesi ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubu olarak belirlenen 62 kitaptan elde edilen veriler literatür taraması sonucunda oluşturulan "Tasarım Özellikleri, İçerik Özellikleri ve Eğitim İlkelerine Dair Özellikler" olmak üzere üç başlık altında betimsel analiz ile incelenmiştir. Sonuç olarak edebiyatımızda çocuklar için yazılan biyografilerin yıllara göre dağılımı incelendiğinde; 2005-2015 yılları arasında en çok kitabın basıldığı yıl 2009 yılı (116 kitap) olarak tespit edilmiştir. Çalışmanın evrenini oluşturan 623 biyografi kitabında işlenen figürlere göre sırlama yapıldığında ise ilk sırayı Devlet Adamları (214 kitap) grubu oluşturmaktadır. Dinî Şahsiyetler (129 kitap), Sanatçılar (82 kitap), Bilim İnsanları (59 kitap), Gerçek Halk Kahramanları (54 kitap), Asker-Komutan ve Denizciler (29 kitap), Destanî-Efsanevî Kahramanlar (26 kitap), Sporcular (21 kitap), Seyyahlar (9 kitap) şeklinde sıralama devam etmektedir. İncelenen 62 biyografi kitabında "Tasarım Özellikleri" açısından en büyük eksikliğin "Kapak-Cilt" başlığı altında yer alan; "kitabın hangi yaş düzeyine uygun olduğunun belirtilmesi" ve "kitap kapağının iç kısımlarının değerlendirilmesi" konusunda yaşandığı tespit edilmiştir. "İçerik Özellikleri" açısından ise; bu çalışmada incelenen birçok kitabın kurgu anlamında başarılı olsa da dili özenli ve doğru kullanmada başarısız olduğu tespit edilmiştir. Yazım ve noktalama bakımından hatasız sadece 6 kitap bulunmaktadır. "Eğitim İlkelerine Dair Özellikler" açısından uygun olmadığı düşünülen kitap sayısı ise 14'tür. İncelenen kitapların yarısından fazlasında "Temel Değerler"e yönelik aktarım bulunması değerler eğitimi açısından olumlu bir sonuç olarak değerlendirilirken biyografi türünün en önemli özelliklerinden olan "Model Oluşturma"ya yer veren kitap sayısının azlığı ise olumsuz bir sonuç olarak dikkat çekicidir. Anahtar Kelimeler: Çocuk Edebiyatı, Biyografi, Türkçe Eğitimi.

Literary texts are used as an important tool in the acquisition of learning outcomes determined in Turkish language curriculum and other courses' curriculum. Among children's literature products, narrative texts as well as narrative texts serve the purposes of the Turkish course. This study was formed by the idea of revealing the importance of "biography", one of the narrative text types, in children's literature and Turkish education. In this study, it was aimed to contribute to the field by examining the characteristics of the biographies written for children in terms of design, content and education principles after the determination of the distribution of biographies according to years (2005-2015) and the figures included in biographies. The study was carried out by adopting a qualitative approach in the screening model. Target population of the study consisted of 623 biography books which are written for children by native writers between the years of 2005-2015. As a study group 62 biography books were selected from the target population of the study. To determine the study group, the distribution of people who are mentioned a lot in literature books were taken as a basis. Figures who determined in this study were ; "Statesman", "Clergymen", "Artists", "Scientists", "Popular Folk Heroes", "Soldiers-Commanders and Sailors", "Heroical-Legendary Heros", "Sporters" and "Itinerants" are classified as nine basic groups. Data were collected by document review. Data obtained from the 62 books were examined with desctiptive analysis under the three titles: "Design Features, Content Features and Features of Educational Principles". As a result, when the biography books written for children were examined according to distribution by years, it was determined that the year in which the most books were published between 2005-2015 was the year of 2009 (116 books). When the 623 biographies which was the study group, sequenced according to figures worked on, the first order was the group of State Men (214 books). The sequence continues as follows: Clergymen (129 books), Artists (82 books), Scientists (59 books) Popular Folk Heroes (54 books), Soldiers-Commanders and Sailors (29 books), Heroical - Legendary Heroes (26 books), Sporters (21 books). In the 62 books examined, it was determined that the greatest deficiency in terms of "Design Features" were indication of age appropriateness of the book and evaluation of inside parts of the book cover which takes place under the "Cover" title. In terms of content features, it was determined that many books examined in this study were successful in terms of fiction but failed to use the language correctly and carefully. There were only six books with no mistakes in terms of spelling and punctuation. The number of books considered to be inappropriate in terms of "Features of Educational Principles" was 14. While more than half of the books examined had a transfer to "Basic Values" was regarded as a positive result from the point of view of education of values, low number of books which include "Model Building", one of the most important features of the biography genre, regarded as a negative outcome. Keywords: Children's Literature, Biography, Turkish Education.