Azerbaycan-İran ilişkilerinde stratejik kültürün rolü

Abstract

Bağımsızlıktan sonra Azerbaycan Cumhuriyeti dünya siyasetinde bölgesel aktörlerin ve küresel güçlerin çıkar kesişmesinin odağında olan bir devlet olmuştur. 1991 yılında tekrar bağımsızlığını kazanan Azerbaycan Cumhuriyeti, 1918-1920 yılları arasında mevcut olmuş olan Azerbaycan Halk Cumhuriyetinin resmi varisi olmuştur. Bu çalışmanın ana konusu ise Azerbaycan Cumhuriyetinin stratejik kültürünü incelemek ve İran ile ilişkilerde rolünü tespit etmektir. Tezin temel iddialarından birisi Azerbaycan-İran ilişkilerinde stratejik kültür yaklaşımının açıklayıcı bakış açısı sunduğu yönündedir. Bu çerçevede tez çalışmamızda temel birkaç soruya cevap aranmaktadır: a) Azerbaycan'ın stratejik kültürünün oluşmasında hangi etkenler ön plandadır? Bu soruya cevap bulmak için Azerbaycan'ın tarihi geçmişini, devlet olma sürecinde sembollerin ortaya çıkmasını ve etkisini, bağımsızlık sonrası ekonominin stratejik kültür üzerinde etkisi gibi konular araştırılmıştır. b) Stratejik kültür etkisi Azerbaycan ile İran arasında yaşanan politik gelişmelerde gözlemlene bilir mi? Nasıl gözlemlenir? Bu soruya cevap bulmak için ise Hazar'ın statüsü konusu incelenmiştir. Bu soruların etrafında şekillenen tezde şu bulgulara ulaşılmıştır: a) Azerbaycan'ın stratejik kültürünün oluşmasında sembolik ve çevresel etkenler ön plandadır. Özellikle İran ve Rusya'dan belirli ölçüde tehdit algılaması Azerbaycan'ın stratejik algılamasının Batı yanlısı olmasını sağlamıştır. b) İki ülkenin stratejik kültürleri çelişmektedir. Azerbaycan'ın stratejik kültürü mümkün kadar fazla sayıda Batılı güçlerle iyi ilişkiler kurmayı öğütlerken, İran tam tersi olarak bu durumdan tehdit algılamaktadır.

After the Independence, the Republic of Azerbaijan became the focus of the intersection of regional actors and global powers in world politics. The Republic of Azerbaijan, which gained its independence in 1991, became the official heir of the Azerbaijan Democratic Republic, which was present between 1918-1920. The main subject of this study is to examine the strategic culture of the Republic of Azerbaijan and to determine its role in relations with Iran. One of the main claims of the thesis is that the strategic culture approach in the relations between Azerbaijan and Iran provides an explanatory point of view. In this framework, the answer to the basic questions is sought in our thesis study: a) Which factors are at the forefront in the formation of Azerbaijan's strategic culture? In order to find the answer to this question, the historical background of Azerbaijan, the emergence and effects of symbols in the statehood process and the effects of the post - independence economy on the strategic culture were examined. b) Can the impact of the strategic culture be observed in the political developments between Azerbaijan and Iran? How is it observed? In order to find an answer to this question, Hazar's status is examined. The following findings were found in the thesis which was formed around these questions: a) Symbolic and environmental factors are in the foreground in the formation of Azerbaijan's strategic culture. Particularly the perception of threat from Iran and Russia has made Azerbaijan's strategic perception to be pro-Western. b) Strategic cultures of the two countries are contradictory. While Azerbaijan's strategic culture prefers to establish good relations with as many Western powers as possible, Iran, on the contrary, threatens this situation.