Şii aktörlerin Irak politikasındaki yeri

Abstract

Irak; Ortadoğu siyasi tarihinde oynadığı rol, sahip olduğu doğal kaynaklar, coğrafi konumu ve demografik yapısı içerisinde barındırdığı etnik ve mezhepsel çeşitlilik ile Ortadoğu bölgesinin en önemli ülkelerinden birisidir. Irak nüfusunun çoğunluğunu oluşturan Şiiler ise modern Irak tarihinin başlangıcı olarak sayılabilecek 1920 yılından bu yana siyasi arenadaki en önemli aktörlerden biri olmuştur. 2003 yılındaki ABD işgaline kadar siyasi yönetimden uzak bırakılan Şiiler 2003 yılından itibaren Irak'ta iktidardadırlar. Dolayısıyla bu çalışmada Şii aktörlerin Irak siyasetinde oynadıkları rolün incelenmesi amaçlanmıştır. Bu çerçevede üç bölümden oluşan tezin ilk bölümünde Şiilerin siyasete bakışları kapsamında ilk dönem Şii hareketleri, Şii din adamlarının siyasi liderlik meselesi, velayet-i fakih kavramının yorumu, Şiiliğin Irak'taki seyri ve Irak'taki Şii Merciliği ele alınmıştır. Tezin ikinci bölümünde Irak'taki temel Şii aktörler Ayetullah Ali el-Sistani, Mukteda es-Sadr, İslami Dava Partisi ve Irak İslam Yüksek Konseyi tanıtılmış ve politikaları analiz edilmiştir. Üçüncü ve son bölümde ise Iraklı Şiilerin ABD ve İran politikaları, yakın dönem tarihsel olaylar üzerinden incelenmiştir.

Iraq is one of the most important state in the Middle East region. The importance of Iraq is connected with its natural reources, roleplay in the Middle East history, geographical location and demographic structure with ethnic and secterian diversity. Iraqi Shias whose are constitute the majority of Iraqi population have become one of the most significant actors in Iraq since the 1920 that could be considered the beginning of the modern Iraqi history. They had excluded from political governance until the U.S. invasion in 2003. Soon after the mentioned invasion, the Shias came to power and since that time they are in power in Iraq. The aim of this study is to examine the influence of the prominent Shia actors in the Iraqi politics. Within this framework, this thesis consists of three chapters. In the first chapter, it is discussed the first era of the Shia movement, the issue of political leadership of the Shia clerics, interpretation of the wilayat al-faqih concept, the process of the Shiism in Iraq and the Shia Marjaiyyah in Iraq under the context of the Shia's overview towards the politics. In the second chapter, it is intended introducing and analysis of political behaviours of four main Shia actors that are Ayatollah Ali al-Sistani, Muqtada as-Sadr, Islamic Dawa Party and Islamic Supreme Council of Iraq. In the third and the last chapter it is aimed to comprehend the policies of the Iraqi Shias towards U.S. and Iran.