Akılcı ilaç kullanımı ve paydaşların rolü : Sakarya ili eczacıları üzerine bir inceleme

Abstract

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)'nün tanımına göre akılcı ilaç kullanımı; hastanın klinik ihtiyaçlarına cevap verebilecek, yeterli dozda, uygun zaman dilimlerinde ve en düşük maliyetle tedavi sürecinin gerçekleştirildiği kurallar bütünüdür. İlk kez DSÖ tarafından 1987 yılında tanımı yapılan akılcı ilaç kullanımı kavramının, 1989 yılında "International Network for the Rational Use of Drug (INRUD)" adıyla oluşturulan uluslararası işbirliği ağı yardımıyla tedavi sürecindeki önemine dikkat çekilmiş ve bu konuda politika önerileri oluşturulmaya çalışılmıştır. Türkiye'de ise ilk kez 1996 yılında Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi tarafından eğitim müfredatına dahil edilen Akılcı İlaç Kullanımı (AİK) kavramı, daha sonra DSÖ ile Sağlık Bakanlığı işbirliği neticesinde önemli politika amaçlarından biri olmuştur. Çalışmamızda AİK'nın önemine dikkat çekilerek, sağlık hizmetlerindeki paydaşların AİK'ya karşı tutum, davranışları ve bilgi düzeyleri incelenmiştir. Literatürde akılcı ilaç kullanımına yönelik çalışmalara rastlamak mümkün olsa da çok geniş bir literatüre sahip olduğunu söylemek mümkün değildir. Hekimler, hemşireler ve hastalar üzerine yapılan ampirik çalışmaların varlığına rağmen eczacıların AİK'ya karşı tutum, davranış ve bilgi düzeylerinin incelendiği ampirik bir çalışmanın olmaması ve çalışmamızda akılcı ilaç kullanımının en önemli paydaşlarından olan eczacıları konu almamız literatürdeki bu eksikliğin gidermesi yönünden büyük öneme sahiptir. Bu amaçla çalışmamızda Sakarya ilinde faaliyet gösteren serbest eczacıların akılcı ilaç kullanımındaki bilgi düzeyi, tutum ve davranışlarının ölçüldüğü anket sonuçlarına ve değerlendirmesine yer verilmiştir. Sonuç olarak akılcı ilaç kullanımında paydaşlar içinde yer alan eczacılar, hastaya ve topluma yüklenen gerek ekonomik gerekse de sosyal maliyetini azaltacak şekilde reçetelenen ilacın uygun kullanılmasına ilişkin hastayı bilgilendirilmesi, yönlendirilmesi ve hastanın uyumunu artıracak şekilde hastayı eğitmesi gibi bir takım önemli sorumlulukları vardır. Bu sorumlulukları yerine getirmede kolaylık sağlaması açısından eczacılarla yapılan yüz yüze görüşmeler ve anket çalışması neticesinde akılcı ilaç kullanımına ilişkin önemli çıkarımlar ve öneriler oluşturulmuştur.

The use of rational drugs according to the definition of the World Health Organization; is the whole set of rules that can meet the clinical needs of the patient, in sufficient dosage, in the appropriate time frame and at the lowest cost. The concept of Rational Drug Use, defined for the first time by the World Health Organization in 1987, was first highlighted by the international cooperation network established in 1989 as "International Network for the Rational Use of Drug (INRUD)" and the policy recommendations were made in this regard. In Turkey, the first time in 1996 at Marmara University School of Medicine by Tagged with Rational Drug Use concept included in the curriculum, then became one of the most important policy objective of the Ministry of Health resulting from cooperation with the World Health Organization. Attitudes, behaviors and levels of knowledge of Rational Drug Use by stakeholders in health services have been examined, drawing attention to the importance of Rational Drug Use in this thesis. Although it is possible to find Rational Drug Use studies in the literature, it is not possible to say that it has a very wide literature. Despite the existence of empirical studies on physicians, nurses and patients, there is no empirical study of the attitudes, behaviors and knowledge of pharmacists against Rational Drug Use, and there is a great emphasis in the literature on whether pharmacists, the most important stakeholders of Rational Drug Use in this study, are concerned. For this purpose, this study included the results of the questionnaire survey and the level of knowledge, attitudes and behaviors of rational pharmacists operating in Sakarya province. As a result, pharmacists in stakeholder involvement in Rational Drug Use have a number of important responsibilities, such as informing the patient about the appropriate use of the prescription drug to reduce the social and economic costs as well as the cost to the patient and community, and to train the patient to increase patient compliance. In terms of facilitating the fulfillment of these responsibilities, face-to-face interviews with pharmacists and surveys have resulted in significant implications and recommendations for Rational Drug Use