Moğolistan sağlık sisteminin incelenmesi ve bir değerlendirme

Abstract

Sağlık sistemi, hedef nüfusun sağlık ihtiyaçlarını karşılamak için sağlık hizmeti sunan insan, kurum ve kaynakları kapsayan bir organizasyondur. Bir sağlık sisteminin değerlendirmesi için kullanlan temel göstergeler; yaşam beklentisi, doğurganlık oranı, anne ölüm hızı ve bebek ölüm hızı olarak sıralanabilir. Bu çalışmanın amacı, Moğolistan Sağlık Sisteminin incelenmesidir. Çalışma, mevcut durumun belirlenmesi, sağlık göstergelerinin değerlendirilmesi, orta gelir düzeyi altındaki ülkeler içindeki konumunun tespit edilmesi ve bazı ülkelerle karşılaştırılmasını içermektedir. Bir ülkenin mevcut sağlık sisteminin, toplum ihtiyaçlarına ne düzeyde cevap verdiği ve dünya gerçekleriyle ne oranda örtüştüğünün belirlenmesi; buna göre gerekli tedbirlerin alınması ve geliştirilmesi bu tür çalışmaları gerekli ve önemli kılmaktadır. Çalışmada, konuya ilişkin bilimsel yazın ve Dünya Bankası verilerinden yararlanılmıştır. Moğolistan sağlık göstergelerin değerlendirilmesi için En Küçük Kareler Yöntemi, orta gelir düzeyinin altında olan ülkelerinin sağlık göstergelerin değerlendirilmesi için ise Panel Veri Analizi (E-views 8 programı) kullanılmıştır. Elden edilen bulgulara göre Moğolistan, orta gelir düzeyi altındaki 51 ülke kategorisi içinde kişi başına düşen GSYİH açısından altıncı; kişi başına sağlık harcamaları bakımından 12. (onikinci); 1000 kişiye düşen hekim sayısı bakımından dördüncü; yatak sayısı bakımından ise ikinci sırada yeralmaktadır. Sağlık göstergeleri açısından ise, yaşam beklentisi bakımından 25. (yirmibeşinci); doğurganlık oranı açısından 31. (otuzbirinci) sıradadır. Anne ve bebek ölüm hızıları açısından ise 13. (onüçüncü) sıradadır. En Küçük Kareler Yöntemine göre yapılan hesaplamada, GSYİH içindeki sağlık harcamalarının bir birim artması halinde, yaş ortalamasının %7 artması; anne ölüm hızının %11 ve bebek ölüm hızının ise %7,9 oranında azalmasının mümkün olabileceği tahmin edilmiştir. Panel Veri Analizine göre yapılan hesaplamada ise, diğer sağlık sistemleri ile kıyaslandığında, Beveridge sağlık sisteminin yaşam beklentisini %7 oranında arttırabildiği; bebek ölüm oranını %64 ve anne ölüm oranını ise %106 azaltabildiği görülmüştür. Bu çalışmada elde edilen veriler ve ulaşılan bulgulara göre, Moğolistan ve orta gelir düzeyi altındaki ülkelerde, GSYİH içindeki sağlık harcamalarının arttırılması ve Beveridge sağlık sisteminin uygulanması durumunda, sağlık göstergelerinin olumlu yönde etkileneceği söylenebilir.

Health system is an organization including people, institutions and resources that delivers health service for target population in order to satisfy their health needs. Basic indicators for evaluating health system are life expectancy, fertility rate, maternal mortality rate and infant mortality rate. This study aims to examine health system of Mongolia. In this context, current situation was identified, health indicators were assessed, country's status was determined among countries below the middle-income level and comparisons made with some of the countries. This study has provided significant policy implementation on health institutions and suggested how to encounter the health needs of the society. In this study, relevant scientific literature and World Bank data were utilized. "Least Squares Method" was implemented for assessing health indicators of Mongolia and "Panel Data Analysis" (8 programs for E-views) was utilized for assessing health indicators of countries below the middle-income level. According to the findings, Mongolia was ranked sixth by GDP per capita and twelfth by health expenditure per capita among 51 countries below the middle-income level. Fourth in terms of number of physicians per 1000 patients and second in terms of number of beds. According to the health indicators, it was ranked twenty fifth in the ranking among same countries by life expectancy and thirty first place by fertility rate. In terms of maternal and infant mortality rate it was ranked in thirteenth. In the calculations made according to the least squares method, if the health expenditures in GDP increases by one unit, the average age will increase by 7%. It was estimated that it would be feasible to reduce maternal mortality rate by 11% and infant mortality rate by 7.9%. According to the Panel Data Analysis, it was estimated that Beveridge health system can increase the life expectancy by 7% and reduce infant mortality by 64% and maternal mortality by 106%, compared to other health systems. The findings have revealed that there would be a positive impact on health indicators by increasing health expenditure in GDP and implementing Beveridge health system in Mongolia and in other countries below middle-income level.