İş şekillendirmenin iş performansına ve işten ayrılma niyetine etkisinde iş tutumlarının aracılık rolünün incelenmesi

Abstract

Belirsiz ve dinamik hale gelen iş ortamında, çalışanların çalışma sınırlarında aşağıdan yukarı yönde yaptıkları değişiklikler olarak tanımlanan iş şekillendirme alternatif bir iş dizaynı yöntemi olarak ortaya çıkmıştır. Çalışanların iş performansı ve işten ayrılma niyeti endüstriyel ve örgütsel psikolojide çok sayıda araştırma yapılan ve ilgi çeken konular arasındadır. Son yıllarda iş şekillendirme ile birey ve organizasyon açısından büyük öneme sahip birçok iş tutumunun etkişimini ele alan araştırmalar literatürde yerini almaktadır. Bu araştırmada iş şekillendirmenin iş performansına ve işten ayrılma niyetine etkisinde iş tatmini, işe adanmışlık ve örgütsel bağlılık gibi iş tutumlarının aracılık rolü olup olmadığının test edilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca iş şekillendirme kavramının teorik olarak açıklanması, etkilerinin incelenmesi, öncüllerinin ifade edilmesi diğer amaçlar arasında yer almaktadır. Nicel araştırma perspektifiyle yapılandırılan bu araştırmanın verileri anket formu aracılığıyla toplanmıştır. Araştırma kapsamında Türkiye'de ilaç sektöründe 415 satış ve pazarlama çalışanından elde edilen veriler analiz edilmiştir. Araştırmada üç model kurgulanmıştır. Birinci modelde bağımsız değişken iş şekillendirme iken bağımlı değişken iş performansıdır. İşe adanmışlık aracı değişkendir. İkinci modelde bağımsız değişken iş şekillendirme iken bağımlı değişken birinci modelde olduğu gibi iş performansıdır. İş tatmini ise aracı değişkendir. Üçüncü modelde ise bağımsız değişken iş şekillendirme olup bağımlı değişken işten ayrılma niyetidir. Örgütsel bağlılık aracı değişkendir. Toplanan veriler SPSS 22.0 versiyona girilmiştir. Bu aşamadan sonra yapısal eşitlik modeli gerektiren analizler (SPSS) AMOS Graphics 22.0 versiyonu ile, diğer analizler ise SPSS 22.0 versiyonu ile tamamlanmıştır. Yapılan analizler sonucunda; birinci modelle ilgili olarak işe adanmışlığın iş şekillendirme davranışlarının iş performansı üzerindeki etkisinde tam aracılık rolü bulunmuştur. İkinci modelle ilgili olarak iş tatmininin işe şekillendirme davranışlarının iş performansı üzerindeki etkisinde kısmi aracılık rolü bulunmuştur. Üçüncü modelle ilgili olarak ise örgütsel bağlılığın iş şekillendirme davranışlarının işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisine tam aracılık ettiği tespit edilmiştir.

In face of uncertain and dynamic environments an alternatife form of work design has emerged job crafting defined as proactive bottom-up changes in employees' work boundaries. Employees' job performance and their intention to leave are among the most researched and interesting topics in industrial & organizational psychology. In recent years, researches dealing with the interaction of job crafting and many business attitudes that are of great importance in terms of individuals and organizations take place in the literature. In this study, it is aimed to test whether job attitudes such as job satisfaction, work engagement and organizational commitment have mediating role in the effect of job crafting on job performance and intention to leave. In addition, explaining the concept of job crafting theoretically, examining its effects, and expressing its predecessors are among other purposes. The data of this research, which was structured from a quantitative perspective, was collected through a questionnaire. Within this research, we analyzed data obtained from 415 sales and marketing employees in the pharmaceutical sector in Turkey. Three models were designed in the research. In the first model, the independent variable is job crafting, while the dependent variable is job performance. The work engagement is mediator variable. In the second model, the independent variable is job crafting, while the dependent variable is the job performance as in the first model. Job satisfaction is mediator variable. In the third model, the independent variable is job crafting and the dependent variable is intention to quit. The organizational commitment is mediator variable. The collected data was entered into SPSS version 22.0. After this stage, analyzes requiring structural equation modeling (SPSS) were completed with AMOS Graphics 22.0 version and other analyzes were completed with SPSS 22.0 version. As a result of the analysis; In relation to the first model, it was found that work engagement had a full mediating role in the impact of job crafting behaviors on job performance. For the second model, it was found that job satisfaction had a partial mediating role in the impact of job crafting behaviors on job performance. Regarding the third model, it was found that organizational commitment had a full mediating role in the impact of job crafting behaviors on intention to leave.