Bu çalışma, davranışsal iktisadın tarihsel gelişimi, kullanılan mevcut yöntemleri ve gelecekteki potansiyel dönüşümüne yönelik genel bir çerçeve çizerek, bireylerin ekonomik ilişkilerindeki risk ve sosyal tercih unsurlarını güven, iş birliği ve fayda maksimizasyonu teorileri ışığında mesleki statü ve gelir etkisi üzerinden ampirik olarak incelemeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda çalışma, Türkiye'de oldukça kısıtlı olan davranışsal ve deneysel iktisat literatürüne doğal deney yöntemiyle yeni ampirik kanıtlar sunması ve literatürü çeşitlendirmesi açısından önem arz etmektedir. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, davranışsal iktisadın kavramsal ve felsefesi tartışması yapılmıştır. Bununla birlikte, 1950'lerden itibaren insan davranışlarının ekonomik sonuçlarını açıklamada yetersiz kalan klasik iktisat anlayışında yaşanan dönüşüm ile davranışsal iktisat kavramının doğuşu, gelişim süreci ve mevcut durumu değerlendirilmiştir. Ayrıca, davranışsal iktisat alanında karar ve risk alma tercihleri ile güven, iş birliği, karşılıklılık ve adillik davranışı gibi sosyal tercihler ele alınmıştır. İkinci bölüm, davranışsal iktisatta metodolojik olarak kullanılan oyunlar ve deneysel yöntemlere odaklanmaktadır. Bu kapsamda ilk olarak, saha, laboratuvar, çevrimiçi ve doğal deney türlerine yönelik detaylı bilgiler verilmiş ve bu deney türlerinde sıkça kullanılan ültimatom, diktatör, kamu malı ve güven oyunu gibi yaklaşımlar ele alınmıştır. Çalışmanın üçüncü ve son bölümünde, gelir ve mesleki statü gibi bireysel farklılıkların risk alma ve güven üzerindeki ekonomik etkilerinin, doğal deney yöntemiyle test edilmesini amaçlayan bir ampirik çalışma gerçekleştirilmiştir. Yapılan deneysel çalışmada, 2013 yılında Türkiye'de yayınlanan "Güven Bana" adlı TV yarışma programının ilk sezonundaki 40 bölümde karşılıklı yarışan farklı gelir ve mesleki statüye sahip yarışmacılardan elde edilen veriler kullanılmıştır. Yarışma sırasında oyuncuların güven ve risk alma davranışları, butona basma stratejisi ve toplam kazanç gibi yarışmadan elde edilecek ekonomik çıktılara doğrudan etkisi olan faktörler bağlamında ekonometrik yöntemlerle incelenmiştir. Yarışmacıların butona basma kararlarının analizi lojistik regresyon tekniği kullanılarak, elde edilen kazanç miktarı ise doğrusal regresyon tekniği kullanılarak analiz edilmiştir. Her iki modelde de başta ana bağımsız değişken olan mesleki statü ve kontrol değişkenleri olarak, yaş ve cinsiyet demografik değişkenleri kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, kadın yarışmacıların erkeklere göre daha az risk aldığını, ödül hedeflerinin ve yapılan hata sayısının oyun stratejilerini etkilediğini, ayrıca mesleki statü farklılıklarının ekonomik kazanç üzerinde belirleyici olduğunu göstermiştir.
This study provides a comprehensive framework for understanding the historical development, current methodologies, and potential future transformations of behavioural economics. It empirically examines the elements of risk and social preferences in individuals' economic relationships through trust, cooperation, and utility maximization theories, focusing on occupational status and income impacts. In this context, this study is important in terms of providing new empirical evidence and diversifying the literature on behavioural and experimental economics, which is quite limited in Türkiye. The first chapter addresses the conceptual foundations and philosophical discussions of behavioural economics. Furthermore, the study evaluates the transformation in classical economics, which proved inadequate in explaining the economic outcomes of human behaviour from the 1950s onward, leading to the emergence, development, and current state of behavioural economics. Social preferences such as decision-making, risk-taking, trust, cooperation, reciprocity, and fairness are also examined within this framework. The second chapter focuses on the games and experimental methods commonly used in behavioural economics. It provides detailed information on field, laboratory, online, and natural experiments, analyzing widely used approaches such as the ultimatum, dictator, public goods, and trust games. The third and final chapter presents an empirical study that aims to test the economic effects of individual differences such as income and occupational status on risk-taking and trust using a natural experimental approach. The data for this experimental study were derived from the first season of the Turkish television game show Güven Bana (Trust), which aired in 2013 and featured 40 episodes. The dataset includes interactions between contestants with varying income levels and occupational statuses. During the competition, contestants' behaviours related to trust and risk-taking were analyzed econometrically, focusing on factors such as button-pressing strategies and total earnings, which directly influenced the economic outcomes of the game. Logistic regression analysis was employed to examine contestants' button-pressing decisions, while linear regression analysis was used to evaluate their earnings. In both models, the primary independent variable was occupational status, while demographic variables such as age and gender were used as control variables. The findings reveal that female contestants were less likely to take risks than male contestants, that reward targets and the number of errors made influenced game strategies, and that differences in occupational status were significant determinants of economic outcomes.
Except where otherwise noted, this item's license is described as http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
