Sosyal medya anksiyetesinin öncüllerinin incelenmesi: Stres-gerilme-sonuç çerçevesini kullanan ampirik bir çalışma = Examining the antecedents of social media fatigue: An empirical study using the stress-strain-outcome framework

Abstract

Bu çalışma Sosyal Medya Anksiyetesini (SMA) Stresör–Gerilme–Sonuç (SGS) modeli çerçevesinde ele alarak, psikolojik ve çevresel stresörlerin sosyal medya bağımlılığı üzerindeki etkisini ve bunun sonucunda ortaya çıkan sosyal medya anksiyetesini incelemektedir. Türkiye'deki 219 aktif sosyal medya kullanıcısından elde edilen verilerle nicel kesitsel bir anket araştırması gerçekleştirilmiş ve yapılar arasındaki ilişkiler Kısmi En Küçük Kareler Yapısal Eşitlik Modellemesi (PLS-SEM) yöntemiyle analiz edilmiştir. Bulgular, hem psikolojik stresörlerin (gelişmeleri kaçırma korkusu, gösterim kaygısı ve sosyal aşırı yük) hem de çevresel stresörlerin (reklam müdahaleciliği, platform karmaşıklığı ve bilgi belirsizliği) sosyal medya bağımlılığını anlamlı şekilde tahmin ettiğini göstermiştir. Özellikle, çevresel stresörlerin etkisi (β = 0,39, p <,001), psikolojik stresörlere kıyasla daha güçlü bulunmuştur (β = 0,33, p <,001). Ayrıca, sosyal medya bağımlılığının ise sosyal medya anksiyetesini anlamlı şekilde açıklamaktadır (β = 0,32, p <,001) ve stresörler ile sosyal medya anksiyetesi arasındaki ilişkide aracılık etkisine sahip olduğu saptanmıştır. Model, sosyal medya bağımlılığındaki varyansın %29,5'ini ve sosyal medya anksiyetesindeki varyansın %10,3'ünü açıklamıştır. Bulgular, platform tasarım iyileştirmeleri, kullanıcı odaklı psikolojik destek programları ve düzenleyici önlemleri hedefleyen pratik müdahalelerinin geliştirilmesini önermektedir. Araştırmanın kesitsel olması nedeniyle nedensel yorumlamalar sınırlıdır. Gelecekteki çalışmaların boylamsal tasarımlar kullanması ve açıklayıcı gücü artırmak için ek değişkenleri araştırması önerilmektedir.

This study examines social media anxiety through the Stressor–Strain–Outcome (SSO) framework, investigating how psychological and environmental stressors lead to social media addiction and consequently influence social media anxiety as a psychological outcome. A quantitative cross-sectional survey design was conducted, collecting data from 219 active social media users in Turkey. Partial Least Squares Structural Equation Modeling (PLS-SEM) was applied to analyze the relationships among constructs. Results indicate that both psychological stressors (Fear of Missing Out, impression concerns and social overload) and environmental stressors (advertising intrusiveness, platform complexity and information equivocality) significantly explain social media addiction. Specifically, environmental stressors exerted a stronger influence (β = 0.39, p <.001) compared to psychological stressors (β = 0.33, p < .001). Social media addiction, in turn, significantly explained social media anxiety (β = 0.32, p <.001), representing full mediation between the stressors and social media anxiety. The model explained 29.5% of the variance in social media addiction and 10.3% in social media anxiety. The findings suggest practical interventions targeting platform design improvements, user-centric psychological support programs, and regulatory measures. Limitations include the cross-sectional nature of the study, which restricts causal interpretations. Future research should employ longitudinal designs and explore additional moderators to enhance explanatory power.