Yapay Zekanın Lisans Eğitiminde Kullanımı: Öğrenci Bakış Açısıyla Bir Değerlendirme = The Use of Artificial Intelligence in Undergraduate Education in Higher Education: An Evaluation from a Student Perspective

Abstract

Kurtoğlu M. (2025). Yapay zekânın lisans eğitiminde kullanımı: öğrenci bakış açısıyla bir değerlendirme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi. Bu araştırma, dijital dönüşüm sürecinin yükseköğretim üzerindeki etkilerini yapay zekâ (YZ) teknolojileri bağlamında incelemeyi amaçlamaktadır. Özellikle Sakarya Üniversitesi'nin Mühendislik ve İşletme Fakültelerinde lisans düzeyinde öğrenim gören öğrencilerin YZ teknolojilerine yönelik farkındalık düzeyleri, kullanım alışkanlıkları ve bu teknolojilerin eğitim süreçlerine etkisine ilişkin tutumları değerlendirilmektedir. Araştırma betimsel tarama modeli çerçevesinde yürütülmüş, veriler yapılandırılmış bir anket formu aracılığıyla 407 öğrenciden toplanmıştır. Verilerin analizinde frekans, yüzde, ortalama ve standart sapma gibi tanımlayıcı istatistiklerin yanı sıra, veri dağılımının normal olmaması nedeniyle bağımsız gruplar arasında farkların incelenmesinde non-parametrik testler (Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis H) kullanılmıştır. Açık uçlu sorudan elde edilen nitel veriler ise betimsel içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, öğrencilerin büyük çoğunluğunun YZ araçlarını aktif olarak kullandığını ve bu araçlara yönelik genel tutumlarının olumlu olduğunu göstermektedir. Öğrenciler, YZ teknolojilerinin bilgiye erişimi kolaylaştırdığını ve öğrenme süreçlerini desteklediğini ifade etmiştir. Ancak pedagojik yeterlilik, etik sorunlar, yanlış bilgi riski ve bağımlılık gibi konularda kaygılar da dile getirilmiştir. Demografik değişkenler (cinsiyet, yaş, sınıf düzeyi, fakülte ve internet kullanım süresi) ile YZ'ye yönelik tutumlar arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Bu durumun muhtemel sebebi demografik değişkenlerin tek başına YZ tutumlarını açıklamada yetersiz kalması, konu hakkında değerlendirme yapılırken mutlaka bireysel, pedagojik ve kültürel etkenlerin etkisinin de dikkate alınması gerekliliğidir. Açık uçlu yanıtlar, öğrencilerin YZ teknolojilerini zaman tasarrufu, erişim kolaylığı ve verimlilik açısından faydalı bulduklarını; ancak etik çerçevelerin netleşmesi ve kurumsal rehberliğin artırılması gerektiğini düşündüklerini ortaya koymuştur. Bu araştırma, öğrenci merkezli ve gömülü karma yöntem (embedded design) yaklaşımlarından biriyle YZ'nin eğitimdeki rolünü anlamaya yönelik önemli veriler sunmakta ve yükseköğretimde yapay zekâ teknolojilerinin etkili, bilinçli ve etik bir şekilde entegrasyonu için çeşitli önerilerde bulunmaktadır. Anahtar Kelimeler: Yapay Zekâ, Dijital Dönüşüm, Yükseköğretim, Öğrenci Tutumları, Eğitim Teknolojileri

Kurtoğlu M. (2025). The use of artificial ıntelligence in undergraduate education: an evaluation from a student perspective (unpublished master's thesis). Sakarya University. This research aims to examine the impact of the digital transformation process on higher education within the context of artificial intelligence (AI) technologies. Specifically, it evaluates the awareness levels, usage habits, and attitudes of undergraduate students studying in the Faculties of Engineering and Business at Sakarya University regarding AI technologies and their effects on educational processes. The study was conducted within the framework of the descriptive survey model, and data were collected from 407 students through a structured questionnaire. In the analysis of the data, descriptive statistics such as frequency, percentage, mean, and standard deviation were used. Since the data did not follow a normal distribution, non-parametric tests (Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis H) were applied to examine differences between independent groups. Qualitative data obtained from open-ended questions were analyzed using the descriptive content analysis method.The findings revealed that the majority of students actively use AI tools and have generally positive attitudes toward them. Students indicated that AI technologies facilitate access to information and support learning processes. However, concerns were also expressed regarding pedagogical competence, ethical issues, misinformation risk, and dependency. No significant differences were found between students' attitudes toward AI and their demographic characteristics (gender, age, academic year, faculty, and internet usage duration). This suggests that demographic variables alone are insufficient to explain attitudes toward AI, and that individual, pedagogical, and cultural factors must also be considered when evaluating this issue.Responses to the open-ended question indicated that students found AI technologies useful in terms of time saving, ease of access, and efficiency, yet emphasized the need for clearer ethical frameworks and increased institutional guidance. This study, employing a student-centered and embedded mixed methods (embedded design) approach, provides valuable insights into the role of AI in education and offers various recommendations for the effective, conscious, and ethical integration of AI technologies into higher education. Keywords: Artificial Intelligence, Digital Transformation, Higher Education, Student Attitudes, Educational Technologies