Kazak Tarihi ve Kültürü Araştırmacısı Olarak Şokan Velihanov (1835-1865) = Shokan Valikhanov (1835-1865) as a researcher of Kazakh history and culture

Abstract

Bu araştırma, Şokan Velihanov'un bilim insanı kimliği üzerinden onun hayatını, bilimsel katkılarını ve etkisini mercek altına almaktadır. Çalışma, Velihanov'un yaşamını ve eserlerini detaylı bir şekilde inceleyerek, onun Kazakistan ve Türkistan'da bilim dünyasındaki konumunu ve bıraktığı mirası geniş bir perspektifle ele almayı hedeflemektedir. Bu yaklaşım, Velihanov'un bilim dünyasındaki yerini daha iyi anlamamıza ve onun etkilerini kapsamlı bir şekilde değerlendirmemize olanak tanıyacaktır. Çalışmanın başlangıcında, Şokan Velihanov'un hayatı, çalışmaları ve yazıları hakkında mevcut kaynakların belirlenmesi ve toplanması amacıyla geniş bir literatür taraması yapılmıştır. Velihanov'un elimize ulaşan eserleri, bu çalışma için temel kaynak olarak kullanılmıştır. Bu eserlerin içeriği, özellikle etnografya, tarih, coğrafya ve dilbilimi gibi çeşitli bilim dallarına olan katkıları özel bir vurguyla incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda Ş Velihanov'un bilim insanı olarak nasıl yetiştiği; başta etnografya, tarih, din, dil ve edebiyat ve folklor alanlarına yönelik bilimsel katkıları ile Kazak ve diğer Türkistan halklarının gelecekteki tarih ve kültürüne yönelik araştırmalar için muazzam bilimsel bir miras bıraktığı; yine derleme çalışmaları, tercümeleri, topladığı arkeolojik materyaller gibi pek çok kaynağı bilimsel dolaşıma soktuğu; katıldığı bilimsel seferler ile daha sonraları doğruluğu onaylanacak pek çok coğrafi, tarihi ve etnografik tespitlerde bulunduğu; ;tüm bu çalışmaları ile başta kendi halkı olmak üzere tüm Türkistan halklarının milli kimlik inşalarında eserleriyle çok önemli bir zemin oluşturma görevi ifa ettiği değerlendirilmiştir.

This research examines Shokan Valikhanov's life, scientific contributions and impact through his identity as a scientist. By examining Valikhanov's life and works in detail, the study aims to discuss his position in the scientific world in Kazakhstan and Turkestan and the legacy he left behind from a broad perspective. This approach will allow us to better understand Valikhanov's place in the scientific world and to comprehensively evaluate his influences. At the beginning of the study, an extensive literature review was conducted to identify and collect existing sources on Shokan Valikhanov's life, work and writings. The extant works of Valikhanov were used as the main source for this study. The content of these works, especially his contributions to various disciplines such as ethnography, history, geography and linguistics were analyzed with special emphasis. As a result of the study, it is concluded that Sh. Valikhanov's upbringing as a scientist; with his scientific contributions, especially in the fields of ethnography, history, religion, language and literature and folklore, he left a tremendous scientific heritage for future research on the history and culture of the Kazakh and other Turkestan peoples; again, he put into scientific circulation many resources such as his compilation works, translations, archaeological materials he collected; made many geographical, historical and ethnographic determinations, the accuracy of which would later be confirmed by the scientific expeditions he participated in; with all these works, it is evaluated that he fulfilled the task of creating a very important ground with his works in the national identity construction of all Turkestan peoples, especially his own people.