Terceme-i Esrârnâme (giriş-inceleme-metin-dizin)

Abstract

Bu çalışma Huzûrȋ tarafından Terceme-i Esrârnâme adıyla tercüme edilen Ferȋdüddin Attâr'ın başta Mevlânâ olmak üzere birçok Fars ve Türk şairi etkilemiş olduğu en önemli mesnevilerinden Esrârnâme adlı eserinin incelemesi, çeviri yazılı metni ve sözlüğünü içermektedir. Giriş, inceleme, metin ve dizin bölümlerinden meydana gelen çalışmanın giriş bölümünde, yazar ve eser hakkında bilgi verilmiştir. Eser üzerine yapılan çalışmalardan bahsedilmiş, eserin öğrettiği tasavvuf ilkeleri anlatılmıştır. İkinci kısım olan inceleme bölümünde eserin imla, ses ve ekleşme bilgisi özellikleri anlatılmıştır. İmla incelemesinde ünlü ve ünsüz seslerin, bazı kelime ve eklerin yazımı örneklerle açıklanmıştır. Ses bilgisi incelemesinde ünlü ve ünsüzlerle ilgili ses olayları anlatılmıştır. Ekleşme bilgisi bölümünde onlu ek sınıflamasına uygun olarak ekler örneklerle verilmiştir. Çalışmaya konu olan eser, 45 Hk 2604 arşiv numaralı olan Manisa İl Halk Kütüphanesi'nde Terceme-i Esrârnâme adıyla kayıtlıdır. Tez metninin temmet kayıtlarından elde edilen bilgilere göre istinsah tarihi Hicri 997, Miladi 1589 şeklindedir. Nesih yazı türünün kullanıldığı 153 varaklık eserde satır sayısı 15'tir. Ancak satır sayısının 14 olduğu sayfalar (132a, 123b) da mevcuttur. Eserin ölçüleri 214x142-155x82 mm.'dir. Kağıt türü, çapa filigranlıdır. Klasik mesnevi tertibiyle oluşturulan Terceme-i Esrârnâme, çoğunlukla dinȋ metinlere dayanmaktadır. Çalışmanın üçüncü bölümü, özellikleri verilen bu eserin çeviri yazılı metnini oluşturmaktadır. Dördüncü bölüm olan sözlükte ise kelimelerin anlamları bağlama dayalı olarak tespit edilmeye çalışılarak dizin oluşturulmuş, kelimenin bu anlamlarıyla kullanıldığı yerler dizin içerisinde numaralarıyla verilmiştir.

This study includes the analysis, translated text and dictionary of Ferȋdüddin Attâr's work named Esrârnâme, one of the most important masnavis that influenced many Persian and Turkish poets, especially Mevlânâ, translated by Huzûrȋ under the name Terceme-i Esrârnâme. In the introduction part of the study, which consists of introduction, review, text and index sections, information is given about the author and the work. The studies on the work are mentioned, and the principles of mysticism that the work teaches are explained. In the second part, the review section, the spelling, phonetic and acronym features of the work are explained. In the spelling analysis, the spelling of vowel and consonant sounds, some words and suffixes are explained with examples. In the phonology examination, sound events related to vowels and consonants are explained. In the affixation information section, suffixes are given with examples in accordance with the ten-fold suffix classification. The work that is the subject of the study is registered under the name Terceme-i Esrârnâme in Manisa Provincial Public Library with archive number 45 Hk 2604. According to the information obtained from the temmet records of the text of the thesis, the date of copying is Hijri 997, Miladi 1589. The number of lines in the 153-leaf work in which the Nesih script is used is 15. However, there are also pages (132a, 123b) where the number of rows is 14. The dimensions of the work are 214x142-155x82 mm. The paper type is anchor watermarked. Esrârnâme, which was created in the classical masnavi scheme, is mostly based on religious texts. The third part of the study constitutes the translated text of this work whose characteristics are given. In the fourth section, the dictionary, an index was created by trying to determine the meanings of the words based on the context, and the places where the word is used with these meanings are given with their numbers in the index.