İş Sağlığı ve Güvenliği Bağlamında Güvenlik Kültürü: Sakarya İli Otomotiv Yan Sanayi Araştırması = Safety Culture in the Context of Occupational Health and Safety: Sakarya Province Automotive Sub-Industry Research

Abstract

Bu çalışmada, güvenlik kültürü kapsamında oluşturulan bir ölçekle, Türkiye'de iş sağlığı ve güvenliği (İSG) alanındaki problemleri tespit etmek amaçlanmıştır. Bu tercihin sebebi; İSG'deki sorunların, yasal düzenlemelerin ötesinde genellikle güvenlik kültürü ile yakın ilişkili olmasıdır. Çalışmada hem böyle bir ölçeğin hazırlanması hem de tespit edilen sorun alanlarının detaylandırılması amacıyla karma araştırma yöntemi seçilmiştir. Alt tür bağlamında ise açımlayıcı sıralı karma yöntem tasarımı tercih edilmiştir. Bu bağlamda literatür taraması ve uzmanların görüşleriyle kapsam genişletilmiş ve ölçeğin geliştirilmesi aşamasında ise sektör temsilcileri, uzmanlar ve danışmanların görüşlerinden yararlanılmıştır. Sonuçta 81 ifadenin yer aldığı, 11 boyutlu bütüncül güvenlik kültürü ölçeği oluşturulmuştur. Ölçekte yer alan 11 boyut; proaktif yaklaşım, İSG eğitimi, İSG farkındalığı, İSG iletişimi, raporlama kültürü, İSG katılımı, İSG kural ve prosedürleri, İSG denetimi, işyeri dışı güvenlik tedbirlerine uyum, yönetimin İSG adaleti ve güvenlik liderliğidir. Ölçek, Sakarya ili otomotiv yan sanayi kapsamında 34 işyerinde 696 çalışana başarıyla uygulanmıştır. Ayrıca 8 işyerinde iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, diğer sağlık personeli ve işverenlerden oluşan 42 kişiyle mülakat yapılmıştır. Sonuç olarak; literatür taramasıyla İSG'nin etkili olarak uygulanmasında güvenlik kültürünün bütüncül boyutlarla oluşturulmasının önemli bir yeri olduğu ve İSG ile güvenlik kültürü arasında yakın bir ilişki bulunduğu görülmüştür. Ayrıca otomotiv yan sanayi kapsamında Sakarya ili örneğinde ölçeğin test edilmesiyle çalıştığı tespit edilmiştir. Ölçek kapsamında çalışanların bakış açısıyla İSG eğitimi, İSG iletişimi, İSG katılımı ve işyeri dışı güvenlik tedbirlerine uyum faktörlerine ait ifadelerde sorunlar tespit edilmiştir. Tespit edilen sorun alanları, işverenler ve İSG profesyonellerinin bakış açısıyla detaylandırılmıştır.

In this study, the aim is to identify the problems in OHS in Turkey with a scale developed within the scope of safety culture. The reason behind the selection of the related aim is that it is necessary to identify the issues in OHS within the scope of safety culture as these problems are generally in a close relationship with it beyond legal regulations. In the related study, mixed research method was selected in order to both prepare such a scale and to elaborate on identified problem areas. As for the sub-genre, the exploratory sequential mixed method design was preferred. Accordingly, the scope was expanded with the literature review and the opinions of the experts, and during the development of the scale, the opinions of the sector representatives, experts and consultants were used. In the end, an 11-dimensional holistic safety culture scale with 81 statements was developed. The 11 dimensions in the scale are proactive approach OHS training, OHS awareness, OHS communication, reporting culture, OHS participation, OHS rules and procedures, OHS inspection, compliance with non-workplace safety measures, OHS justice and safety leadership of management. The scale was successfully applied to 696 employees in 34 workplaces within the scope of the automotive supplier industry in Sakarya province. In addition, 42 people consisting of occupational safety specialists, workplace physicians, other health personnel and employers in 8 workplaces were interviewed. As a result, it was recognized that building a safety culture with holistic dimensions has a significant place in the effective implementation of OHS, and there is a close relationship between OHS and safety culture. Moreover, it was detected that it works by testing the scale in the example of Sakarya province within the scope of automotive sub-industry. Within the scope of the scale, problems were identified in the expressions of OHS training, OHS communication, OHS participation and compliance with out-of-workplace safety measures from the perspective of the employees. The identified problem areas were detailed from the perspective of employers and OHS professionals.