Türkiye'de Tarımsal Üretimin Finansmanı ve Gıda Tedarik Zinciri: Sorunların Tespiti ve İslam Ekonomisi Çerçevesinde Çözüm Önerileri = Financing Agricultural Production and Food Supply Chain in Türkiye: Identifying Problems and Suggesting Solutions within the Framework of Islamic Economics

Abstract

En önemli tarımsal finansman araçlarından biri olan tarımsal kredilerin içerdiği faiz oranları son yıllarda çok sık tekrarlanan borç yapılandırmaları nedeniyle, gıda tedarik sisteminin en dinamik zincirlerinden biri olan yaş meyve-sebze tedarik zincirinin yapısı ise özellikle tanzim satış noktalarının kurulduğu günden bugüne devam eden fiyat yükselişleri nedeniyle tarım sektöründe en çok tartışılan konular arasında yer edinmiştir. İslam ekonomisinin teorisinde ve tarihsel tecrübesinde faiz yasağından sonra çiftçilerin sermaye ihtiyaçlarının faizsiz bir şekilde nasıl karşılandığını göstermesi itibarıyla selem sözleşmesi yöntemi, Medine'ye hicretten sonra çiftçilere ait ürünlerin tedarik zincirinin nasıl işlediğini göstermesi itibarıyla da Medine Pazarı tecrübesi günümüz şartlarında oldukça dikkat çekicidir. Karma yöntem yaklaşımının benimsendiği bu çalışma, Türkiye'de hem tarımsal kredilerin yüksek faizli niteliğine hem yaş meyve-sebze tedarik zincirinin uzun ve karmaşık yapılı niteliğine ilişkin sorunları tespit etmeyi ve bunların İslam ekonomisi çerçevesinde çözümlerine yönelik uygulanabilir nitelikte model ve politika önerileri geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda ilk olarak konunun teorik çerçevesi, güncel verilere de yer verilmeye çalışılarak açıklanmıştır. Daha sonra bazı analizler (zaman serisi analizi, örnek sayısal alıştırma ve içerik analizi) yapılarak söz konusu sorunların neler olduğu tespit edilmiştir. Son olarak tespit edilen tüm sorunların çözümlerine yönelik özgün öneriler geliştirilmiş ve bunların uygulanabilirliklerini analiz etmek için tarım sektöründeki bazı paydaşlarla (çiftçiler, TKK yetkilileri ve uzmanlık alanları farklı akademisyenler) değerlendirmelerini (veriler) toplamak üzere mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Mülakatlarla toplanan veriler, MAXQDA 2020 programında tematik analize tabi tutulmuştur. Analizin bulgularına göre çiftçiler, geliştirilen model önerisinden aktif olarak yararlanmaya isteklidirler. TKK yetkilileri, model önerisinin teknik olarak ve politika önerilerinin genel olarak uygulanabilir olduğu kanaatindedirler. Akademisyenler, politika önerilerini kısmen uygulanabilir görmektedirler.

The interest rates of agricultural loans, one of the most important agricultural financing instruments, have become one of the most debated issues in the agricultural sector due to the debt restructurings that have been repeated very frequently in recent years, and the structure of the fresh fruit and vegetable supply chain, one of the most dynamic chains of the food supply system, has become one of the most discussed issues in the agricultural sector, especially due to the price increases that have continued since the establishment of sales points. In the theory and historical experience of Islamic economics, the selem contract method, which shows how the capital needs of farmers were met in an interest-free manner after the prohibition of interest, and the experience of the Medina Market, which shows how the supply chain of farmers' products functioned after the migration to Medina, are quite remarkable in today's conditions. This study, which adopts a mixed method approach, aims to identify the problems related to both the high-interest nature of agricultural loans and the long and complex nature of the fresh fruit and vegetable supply chain in Türkiye and to develop applicable models and policy recommendations for their solutions within the framework of Islamic economics. In this direction, firstly, the theoretical framework of the subject was explained by trying to include current data. Then, some analyses (time series analysis, sample numerical exercises, and content analysis) were conducted to identify the problems in question. Finally, specific recommendations were developed to solve all the problems identified, and interviews were conducted with some stakeholders in the agricultural sector (farmers, Agricultural Credit Cooperatives officials, and academics with different areas of expertise) to collect their evaluations (data) to analyze their applicability. The data collected through interviews were subjected to thematic analysis in MAXQDA 2020 software. According to the findings of the analysis, farmers are willing to actively benefit from the model proposal. Agricultural Credit Cooperatives officials believe that the model proposal is technically viable, and the policy recommendations are generally applicable. Academics consider the policy recommendations partially applicable.