Romanya Köstence ve Kırım Bahçesaray Ağızları (Ses Bilgisi, Ekleşme Bilgisi, Sözlük) = Crimean Bakhchysarai and Romanian Constanta Dialects (Phonetics, Morphology, Lexicology)

Abstract

Çalışmamızın temelini oluşturan Kırım Bahçesaray ve Romanya Köstence Ağızları coğrafya bakımından farklı yerlerde bulunsalar da ikisi de Kırım Türkçesi Ağzını temsil etmektedirler. Kıpçak ve Oğuz Türkçelerinin dil özelliklerini içeren Bahçesaray Ağzı, günümüz Kırım Türkçesi edebi dilinin temelini oluşturmaktadır. Köstence Ağzının dil özellikleri daha çok Kıpçak Türkçesine ait unsurlar barındırmaktadır. Köstence ve Bahçesaray ağızlarının dil özelliklerini yansıtan çok az sayıda çalışmalar yapılmıştır. Bu ağızları konu eden çalışmalar da yeterli düzeye gelmemiş durumundadır. Kırım Türkçesi ağızları üzerine yapılan dilbilgisi çalışmaların geneli edebi dilden farklı ağızlar üzerine odaklanmaktadır. Fakat edebi dile dayanan Bahçesaray ağzını konu eden araştırmalara fazla rastlanmamaktadır. Köstence ağzının durumu daha zayıf ve kaygı vericidir. Son dönemlerde Kırım Türkleri arasında artış gören Rusça ve Romence'nin baskın etkisi Bahçesaray ve Köstence ağzları için büyük bir tehlike yaratmaktadır. Bu iki ağzın kayıtlara alınması gereken önemli bir dil malzemesini içerdiğini düşünmekteyiz. Çalışmamız Kırım Bahçesaray ve Romanya Köstence ağızlarının dil özelliklerini incelendiği bir çalışmadır. İlgili bölgelerde derlediğimiz metinler esasında ses, ekleşme bilgisi ve sözlük incelemesi yapılmıştır. Çalışmamıza 2009 yılında Bahçesaray bölgesine ait 22 kaynak kişiden ve 2010 yılında Köstence bölgesine ait 32 kaynak kişiden derlenen ses kayıtları esas alınmıştır. Tezimiz Giriş, Kırım Türkçesi ve Kırım Türkleri, Ses Bilgisi, Ekleşme Bilgisi, Sözlük, Metinler, Sonuç ve Ek Dizini bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmamızın konusu, amacı, önemi ve yöntemi hakkında bilgi verilmiştir. Kırım Türkçesi ve Kırım Türkleri bölümünde Kırım Türklerinin tarihi ve Kırım Türkçesi ağızları üzerine yapılan çalışmalara ait bilgiler yer almaktadır. Ses Bilgisi bölümünde incelediğimiz ağızlardaki Ünlüler, Ünsüzler, Ses Değişmeleri ve konuşma sırasında meydana gelen Ses Olayları ile ilgili incelemeler yapılmıştır. Ekleşme Bilgisi bölümünde bölgemize ait ekler tespit edilerek incelenmiştir. Sözlük bölümünde metinlerde yer alan kelimeler anlamlarıyla birlikte alfabetik sıraya dizilmiştir. Metinler bölümünde bölgede derlenen konuşmalar transkripsiyonlu olarak aktarılmıştır. Sonuç bölümünde elde ettiğimiz veriler esasında bölgenin ses ve ekleşme bilgisi, sözlük değerlendirmesi yapılmıştır. Ek Dizini kısmında bütün ekler sıralanmıştır.

The Crimea Bakhchysarai and Romanian Constanta Dialects, represent Crimean Turkish Dialect even though they are located in different geographies. Bakhchysarai Dialect, which has linguistic features of both Kipchak and Oghuz Turkish languages, forms the basis of today's Crimean Turkish literary language. The linguistic features of the Constanta Dialect mostly contain elements of Kipchak Turkish. Only limited number of studies reflecting the linguistic features of Constanta and Bakhchysarai dialects have been carried out. Studies on these dialects have not reached a sufficient level. Most of the grammatical studies on Crimean Turkish dialects focus on dialects different from the literary language. However, there are not many studies based on the literary language, Bakhchysarai dialect. The situation of Constanta dialect is weaker and more worrisome. The dominant influence of Russian and Romanian, which has recently increased among the Crimean Turks, creates a great danger for the dialects of Bakhchysarai and Constanta. We think that these two dialects contain an important language material that should be recorded. Our study is a study examining the linguistic features of the Crimean Bakhchysarai and Romanian Constanta dialects. On the basis of the texts we compiled in the relevant regions, sound, morphology and vocabulary were examined. Our study was based on audio recordings compiled from 22 sources from the Bakhchysarai region in 2009 and from 32 sources from the Constanta region in 2010. Thesis consists of Introduction, Crimean Turkish and Crimean Turks, Phonetics, Morphology, Dictionary, Texts, Conclusion and Supplementary Index. Introduction, provides information about the subject, purpose, importance and method of our study is given. In the Crimean Turkish and Crimean Turks section, information about the history of the Crimean Turks and the studies on the Crimean Turkish dialects is being provided. Vowels, Consonants, Voice Changes and Sound Events that occur during speech in the dialects we examined in the Phonetics section. In the Morphology section, suffixes belonging to our region were identified and examined. In the Dictionary section, words appearing in the texts are arranged in alphabetical order with their definitions. In the Texts section, the recordings collected in the region were transcribed. Conclusion part, includes evaluation of phonetic and morphological knowledge of the region and the vocabulary on the basis of the data we obtained. All suffixes are listed in the Supplementary Index.