Üretim esnekliğinin endüstriyel satın alma süreci üzerindeki etkisinin incelenmesi ve tamamlayıcı model önerisi = Examining the effect of production flexibility on the industrial buying process and suggesting a supplementary model

Abstract

İşletmeler, ulusal ve uluslararası pazarlarda rekabetin sürekliliğini sağlayabilmek için esnek olmalı, müşterileri tarafından tercih edilmeli, beklenen performansı sağlamalı, uzun süreli işbirliği geliştirebilmeli ve güven inşa edebilmelidir. Bunun yanında, endüstriyel ürün satın alma davranışlarını ve endüstriyel satın alma sürecini etkileyen faktörleri iyi tespit etmelidir. Araştırmanın amacı, üretim esnekliği, tedarikçi seçimi, performans, uzun süreli işbirliği ve güven arasında bir ilişki olup olmadığını belirlemektir. Ayrıca, tedarikçi seçim sürecine, ürün karması esnekliği, hacim esnekliği, değişiklik yapma esnekliği ve genişleme esnekliklerinden hangisinin daha fazla etki yaptığı ortaya konulmaya çalışılacaktır. Araştırmanın ana amacı ise, 'Endüstriyel Satın Alma Sürecinin' işleyişinde 'Üretim Esnekliğinin' etkisinin olup olmadığı araştırmak ve Sheth (1973) tarafından geliştirilen 'Endüstriyel Alıcı Davranışı' modeline 'Üretim Esnekliği' ilavesi yaparak modele katkı sunmaktır. Çalışma evrenini, Ekim 2021 tarihinde Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneğine (TAYSAD) kayıtlı olan mikro, küçük, orta ve büyük ölçekli işletmelerin tamamı oluşturmaktadır. Çalışma verileri, tamsayım yöntemi kullanılarak 427 üretim firmasından anket aracılığıyla Ekim 2021 ile Haziran 2022 tarihleri arasında toplanmıştır. Yeni ürün esnekliği çalışma dışında bırakılmıştır. Amaçlar, hipotezler ve modele uygun olarak, nedensel araştırma yöntemi benimsenmiş ve yedi birinci dereceden değişken ve bir ikinci dereceden değişken ile bu değişkenler arasındaki ilişkilerin birincil veriler kullanılarak ölçümü hedeflenmiştir. Keşif aşaması için SPSS (v18) kullanılarak açıklayıcı faktör analizi, doğrulama aşaması için ise Smart-PLS (v3) kullanılarak ölçüm modellerinin ve yapısal modelin değerlendirilmesi yapılmıştır. Hacim esnekliği ile tedarikçi seçimi arasında istatistiksel anlamlılık gösteren pozitif ilişki bulunmuştur. Ürün karması esnekliği ile tedarikçi seçimi arasında, değişiklik yapma esnekliği ile tedarikçi seçimi arasında ve performans ile güven arasında yüksek düzeyde istatistiksel anlamlılık gösteren pozitif ilişki bulunmuştur. Genişleme esnekliği ile tedarikçi seçimi arasında, tedarikçi seçimi ile performans arasında, tedarikçi seçimi ile uzun süreli işbirliği arasında ve uzun süreli işbirliği ile güven arasında çok yüksek düzeyde istatistiksel anlamlılık gösteren pozitif ilişki bulunmuştur. Endüstriyel satın alma sürecine üretim esnekliği (ürün karması, hacim, değişiklik yapma ve genişleme), performans, uzun süreli işbirliği ve güven katkısı sağlanabileceği ampirik olarak gösterilmiştir. Çalışma sonucunda, tedarikçi seçimini etkileyen ürün karması, hacim, değişiklik yapma ve genişleme esneklikleri arasından genişleme esnekliğinin öneminin öne çıktığı ampirik olarak gösterilmiştir. Sonuç olarak, Sheth'in (1973) endüstriyel alıcı davranışı modeline üretim esnekliğinin ilave edilebileceği ve modele katkı sunulabileceği görülmüştür.

In order to ensure the continuity of competition in national and international markets, businesses should be flexible, preferred by their customers, provide the expected performance, develop long-term relationship and build trust. In addition, the factors affecting the purchasing behavior of industrial products and the industrial purchasing process should be determined well. The aim of the research is to determine whether there is a relationship between production flexibility, supplier selection, performance, long-term relationship and trust. In addition, it will be tried to reveal which of the product mix flexibility, volume flexibility, modification flexibility and expansion flexibility has more impact on the supplier selection process. The main purpose of the research is to investigate whether 'Production Flexibility' has an effect on the functioning of the 'Industrial Purchasing Process' and to contribute to the model by adding 'Production Flexibility' to the 'Industrial Buyer Behavior' model developed by Sheth (1973). The population of the study consists of all micro, small, medium and large enterprises registered to TAYSAD in October 2021. The study data were collected between October 2021 and June 2022 through a questionnaire from 427 manufacturing companies using the full count method. New product flexibility is excluded from the study. In accordance with the objectives, hypotheses and model, the causal research method was adopted and it was aimed to measure seven first-order variables and one second-order variable and the relationships between these variables using primary data. Explanatory factor analysis was performed using SPSS (v18) for the discovery phase, and the measurement models and structural model were evaluated using Smart-PLS (v3) for the validation phase. A statistically significant positive relationship was found between volume flexibility and supplier selection. A highly statistically significant positive relationship was found between mix flexibility and supplier selection, between modification flexibility and supplier selection, and between performance and trust. A very highly statistically significant positive relationship was found between expansion flexibility and supplier selection, between supplier selection and performance, between supplier selection and long-term relationship, and between long-term relationship and trust. It has been empirically shown that production flexibility (mix flexibility, volume flexibility, modification flexibility and expansion flexibility), performance, long-term relationship and trust can contribute to the industrial purchasing process. As a result of the study, it has been empirically shown that the importance of expansion flexibility comes to the fore among the mix flexibility, volume flexibility, modification flexibility and expansion flexibility that affect supplier selection. As a result, it has been seen that production flexibility can be added to Sheth's (1973) industrial buyer behavior model and contributed to the model.