Lise öğrencilerinde öz-şefkat ile duygusal özerklik arasındaki ilişkide erken dönem uyumsuz şemaların aracı rolünün incelenmesi = The mediating role of early maladaptive schemas in the relationship between self-compassion and emotional autonomy in high school students

Abstract

Bu araştırmada, lise öğrencilerinde öz-şefkat ile duygusal özerklik arasındaki ilişkide erken dönem uyumsuz şemaların aracı rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada ayrıca duygusal özerkliğin cinsiyet, sınıf düzeyi, okul türü, kardeş sayısı, doğum sırası ve anne baba birliktelik durumuna göre farklılaşıp farklılaşmadığı da incelenmiştir. Araştırmanın çalışma grubu, 2019-2020 eğitim-öğretim yılında Kocaeli ilinde öğrenim görmekte olan 296 kadın (% 53.2) ve 260 erkek (% 46.8) olmak üzere toplam 556 lise öğrencisinden oluşmaktadır. Yaşları 14 ile 16 yaş arasında değişen katılımcıların yaş ortalaması 15.2'dir. Araştırmanın verileri; araştırmacı tarafından geliştirilen "Kişisel Bilgi Formu", "Ergenler için Duygusal Özerklik Ölçeği", "Ergenler için Öz-şefkat Ölçeği" ve "10-16 Yaş Çocuk ve Ergenler için Erken Dönem Uyumsuz Şema Ölçekler Takımı" ile toplanmıştır. Araştırmada öz-şefkat, duygusal özerklik ve erken dönem uyumsuz şemalar arasındaki ilişkiler, korelasyon analizi ve regresyona dayalı aracılık analizi ile incelenmiştir. Ayrıca, test edilmeye çalışılan aracı modellerdeki doğrudan ve dolaylı etkiler bootstrap yöntemi ile belirlenmiştir. İlgili alanyazın ışığında, şema alanları dikkate alınarak aracılık modelleri kurulmuş ve bu doğrultuda erken dönem uyumsuz şemaların aracı rolü sınanmıştır. Buna ek olarak, cinsiyet, sınıf düzeyi, okul türü, kardeş sayısı, doğum sırası ve anne baba birliktelik durumuna göre duygusal özerkliğin anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığı ilişkisiz örneklemler için t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ile incelenmiştir. Aracılık analizleri sonucunda, kopukluk-reddedilmişlik şema alanında yer alan duygusal yoksunluk şeması, zedelenmiş özerklik ve performans şema alanında yer alan başarısızlık ve yapışıklık/gelişmemiş benlik şemaları, zedelenmiş sınırlar şema alanında yer alan yetersiz özdenetim şeması, diğerleri yönelimlilik şema alanında yer alan kendini onaylamama şeması ve aşırı tetikte olma/bastırılmışlık şema alanında yer alan karamsarlık şemasının öz-şefkat ile duygusal özerklik arasındaki ilişkide aracı etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, okul türüne göre duygusal özerklikte anlamlı farklılaşma olduğu; ancak diğer demografik değişkenlere göre duygusal özerkliğin anlamlı farklılaşmadığı belirlenmiştir. Elde edilen bulgular, ilgili alanyazın bağlamında tartışılmıştır.

This study focuses on the mediating role of early maladaptive schemas in the relationship between self-compassion and emotional autonomy in high school students. The study also has been examined whether emotional autonomy differ according to gender, class level, type of school, number of siblings, order of birth and togetherness of parents. The study group consists of a total of 556 high school students, 296 female (53.2 %) and 260 male (46.8 %), who were studying at different high schools in Kocaeli province in 2019-2020 academic year. The participants were aged between 14 and 16, with an average age of 15.2. As data collecting tools, "Personal Information Form" which was developed by researcher, "Emotional Autonomy Scale for Adolescents", "The Self-compassion Scale for Adolescents" and "Early Maladaptive Schema Questionnaires Set for Children and Adolescents between the Ages of 10-16" were used. In the study, the relationships between self-compassion, emotional autonomy, and early maladaptive schemas were examined using regression-based mediation analysis and correlation analysis. Furthermore, a bootstrap method was used to examine the direct and indirect effects in the mediation models. According to the relevant literature, mediation models were established by taking the schema areas into consideration, and the mediating role of early maladaptive schemas was tested accordingly. In addition to that, with the independent sample t-test and one-way analysis of variance (ANOVA) was examined whether emotional autonomy significantly differentiated according to gender, class level, type of school, number of siblings, order of siblings and togetherness of parents. As a result of mediation analysis, it has been determined that the schema of emotional deprivation in the disconnection-rejection schema area, schema of failure and enmeshment/undeveloped self in impaired autonomy and performance schema area, schema of insufficient self-control in impaired limits schema area, schema of self-disapproval in other-directedness schema area, and schema of pessimism overvigilance/inhibition schema area have a mediating effect on the relationship between self-compassion and emotional autonomy. Moreover, there has been found a significant differentiation in emotional autonomy according to type of school; however, it has been determined that emotional autonomy did not differ significantly according to other demographic variables. The findings obtained have been discussed in the context of the relevant literature.