Çeviri çocuk edebiyatı eserlerinde yer alan değerlerin incelenmesi = Examination of the values in translation of children's literature works

Abstract

Türkiye'de çocuk edebiyatı tarihi Tanzimat Dönemi'ne uzanmaktadır ve yazılı çocuk edebiyatı ürünleri ile bu dönemde karşılaşılmaya başlanmıştır. Karşılaşılan ilk çocuk edebiyatı ürünlerine dönemin çocuk dergilerinde rastlanılsa da öykü, roman ve fabl gibi edebi türlerde yazılan ilk çocuk edebiyatı eserleri Batı'dan yapılan çeviri eserler yoluyla Türk çocuk edebiyatına girmiştir. Tanzimat Döneminde klasik eserlerin çevirisiyle başlayan çocuk edebiyatında çeviri etkinliği ilerleyen dönemlerde de artarak devam etmiş ve çocuk edebiyatı üzerinde etkisini her zaman korumuştur. Günümüzde de çeviri çocuk edebiyatı eserlerinin telif eserler ile kıyaslandığında yüzde elliye yakın bir oranda yer aldığı görülmektedir. Aynı zamanda çeviri çocuk edebiyatı eserlerinde niceliksel artışın son yıllarda bir ivme kazandığı ve son yirmi yılda yapılan çevirinin bütün dönemlerde yapılan çeviri eser sayısından çok daha fazla olduğu dikkat çekmektedir. Edebi eserler çocuklara değer aktarımında önemli bir araç olarak karşımıza çıkar. Küçük yaştan itibaren etkili bir değerler eğitimi verilmesi amaçlanıyorsa edebi eserlerin mutlaka göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Farklı bir toplumda dolayısıyla farklı bir kültürde ortaya çıkan çeviri çocuk edebiyatı ürünlerinin aktardığı değerler de farklılık gösterebilir. Aynı zamanda çeviri çocuk edebiyatında yayınevi, çevirmen ve okuyucu etkili üç önemli unsurdur. Bu hususlar değerlendirildiğinde yapılan bu araştırmanın amacı çeviri çocuk edebiyatı eserlerinde yer alan değerleri tespit etmek olmuştur. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme metodu kullanılmıştır. Araştırmaya konu olan eserler seçilirken; eserin yayımlandığı yayınevi, ilk baskısına 2000 yılından sonra yer verilmeye başlanması, baskı sayısının çokluğu, 7 yaş üstü çocuk okura hitap etmesi ve öykü, roman gibi edebi bir türde yazılmış olması gibi özellikler dikkate alınmış ve belirlenen bu ölçütler doğrultusunda altı farklı yayınevinden 24 kitap seçilmiştir. Seçilen eserler; hangi değerlere yer verdiği, değerleri ele alış şekli, yayınevine göre eserlerde değerlerin farklılık gösterme durumunun olup olmadığı gibi kriterler doğrultusunda incelenmiştir. Eserler incelenirken içerik analizi yapılmış; açık kodlama tekniği kullanılarak eserlerde araştırmacı tarafından tespit edilen değerlere bulgularda yer verilmiştir. Araştırmanın sonucunda incelenen çeviri çocuk edebiyatı eserlerinde 35 farklı olumlu değer tespit edilirken, 4 farklı olumsuz değer aktarımına rastlanılmıştır. Araştırma sonuçları literatür dikkate alınarak yorumlanmış ve önerilerde bulunulmuştur.

The history of children's literature in Turkey dates back to the Tanzimat Period and written children's literature products began to be encountered in this period. Although the first children's literature products were encountered in the children's magazines of the period, the first children's literature works in literary genres such as short stories, novels and fables entered Turkish children's literature through translation works from the West. The translation activity in children's literature, which started with the translation of classical works in the Tanzimat Period, continued to increase in the following periods and has always maintained its influence on children's literature. Today, it is seen that the translation of children's literature works is close to fifty percent when compared to copyrighted works. At the same time, it is noteworthy that the quantitative increase in translated children's literature works has gained momentum in recent years and that the number of translations made in the last twenty years is much higher than the number of translated works in all periods. Literary works appear as an important tool in transferring value to children. If it is aimed to provide an effective values education from a young age, literary works must be taken into consideration. The values conveyed by the translated children's literature products that emerged in a different society and therefore in a different culture may also differ. At the same time, the publisher, translator and reader are three important factors in translation children's literature. When these issues are evaluated, the aim of this research was to determine the values in the translated children's literature works. In the research, the document analysis method, one of the qualitative research methods, was used. While selecting the works that are the subject of the research; The publishing house where the work was published, the first edition to be included after 2000, the large number of editions, the appeal to children over the age of 7, and the fact that it was written in a literary genre such as short stories and novels were taken into consideration and 24 books were selected from six different publishing houses in line with these criteria. Selected literary works; It has been examined in terms of criteria such as which values it includes, the way it handles values, whether there is a difference in values in the works according to the publisher. While examining the works, content analysis was made; The values determined by the researcher in the works using the open coding technique are included in the findings. As a result of the research, 35 different positive values were determined in the translated children's literature works, while 4 different negative value transfers were found. The results of the research were interpreted by considering the literature and suggestions were made.