İş sağlığı ve güvenliği eğitiminin yetişkin öğrenme kuramları bağlamında incelenmesi: Nitel örnek olay çalışması = An analysis of occupational health and safety training in the context of adult learning theories: A qualitative case study

Abstract

Dünya genelinde iş kazası sonucu her yıl binlerce insan kaynağı yaşamını yitirip çalışma gücünü kaybetmektedir. Sürdürülebilirlik ve rekabet üstünlüğünü hedefleyen işletmeler insan kaynaklarını işe ilişkin risklerden korumak için İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) eğitimi vermektedir. Ancak istatistikler incelendiği zaman İSG eğitimlerinin verilmesine rağmen iş kaza sayısının artış gösterdiği görülmektedir. Bu bağlamda bu çalışmanın temel varsayımı; eğitime rağmen iş kaza sayılarındaki artış nedeniyle İSG eğitiminin başarısız olduğudur. Bu başarısızlığın nedeni, İSG eğitiminin yetişkinlere verilmesine rağmen androgojik formasyonda hazırlanıp uygulanmamasından kaynaklandığı varsayılmaktadır. Bu kapsamda çalışmanın temel amacı; Türkiye'de verilen İSG eğitimlerini iş kaza sayılarını en az seviyeye indirmek adına yetişkin öğrenme kuramları bağlamında değerlendirerek çözüm önerileri üretmektir. Bu doğrultuda çalışmada yetişkin öğrenme kuramlarına göre şekillendirilmiş bir İSG eğitiminin iş kazalarını önlemek adına başarılı bir alternatif olabileceği tartışılmaktadır. Çalışma keşifsel bir nitelikte olduğundan nitel yöntem tercih edilmiştir. Öncelikle çalışmanın temel varsayımı iş kaza raporlarından elde edilen verilere yapılan istatistiksel analizlerle doğrulanarak çalışma güvenilir bir temele oturtulmaya çalışılmıştır. Ardından çalışmanın temel problemini çözmek için nitel örnek olay tasarımında kartopu örnekleme ile ulaşılan 12 iş güvenliği uzmanı ve 10 insan kaynakları yöneticisine yapılan yarı-yapılandırılmış mülakatlarla verilere ulaşılmıştır. Verilere yapılan yönlendirilmiş nitel içerik analizi ile bulgulara ulaşılmıştır. Bulguların nitel veri analiz programı olan MAXQDA ile bir yandan görselleştirilmesi sağlanırken diğer yandan araştırmacının yaptığı analizlerin sağlaması yapılmıştır. Yapılan analizler sonucu; öğrenen profili, öğrenme yaklaşımı ve öğrenme tekniği temalarına ait bulgulara ulaşılmıştır. Çalışma sonucunda İSG eğitimine katılanların yetişkin bireyler olduğu ancak eğitim yaklaşım ve tekniklerinin yetişkinlere uygun olmadığı tespit edilmiştir. Genel olarak yetişkin öğrenme kuramları bağlamında tasarlanan İSG eğitimlerinin iş kaza sayılarını azaltmak için başarılı bir alternatif oluşturacağı sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma iki açıdan özgündür; öncelikle İSG eğitiminin yetişkin öğrenme kuramları bağlamında incelenmesi daha önce herhangi bir çalışmaya konu olmamıştır. İkinci olarak literatürdeki İSG eğitim çalışmaları eğitimin sonuçlarıyla ve katılımcı memnuniyetiyle ilgiliyken bu çalışma eğitimin kendisiyle ilgilenmektedir.

As a result of ocuupational accidents around the world, thousands of human resources lose their lives every year and lose their working power. Businesses aiming at sustainability and competitive advantage provide Occupational Health and Safety (OHS) training to protect their human resources from work-related risks. However, when the statistics are examined, it is seen that the number of occupational accidents has increased despite the OHS trainings. In this context, the basic assumption of this study is; that OHS training is unsuccessful due to the increase in the number of occupational accidents despite the training. It is assumed that this failure is since OHS training is given to adults but not prepared and applied in the androgogyk formation.In this context, the main purpose of the study is; it is to evaluate the OHS trainings given in Turkey in the context of adult learning theories in order to minimize the number of occupational accidents and to produce solutions. In this direction, it is discussed in the study that an OHS training shaped according to adult learning theories can be a successful alternative to prevent occupational accidents. Since the study is of an exploratory nature, the qualitative method was preferred. First of all, the basic assumption of the study was verified by statistical analyzes on the data obtained from the occupational accident reports, and the study was tried to be placed on a solid basis. Then, in order to solve the main problem of the study, data were obtained through semi-structured interviews with 12 occupational safety experts and 10 human resources managers, who were reached by snowball sampling in qualitative case design. Findings were obtained with the directed qualitative content analysis of the data. While the results were visualized with MAXQDA, a qualitative data analysis program, the researcher's analyzed were verified.As a result of the analyzes made; the findings related to the themes of learner profile, learning approach and learning technique were reached. As a result of the study, it was determined that the participants in the OHS training were adults, but the training approaches and techniques were not suitable for adults. It has been concluded that OHS training, which is generally designed in the context of adult learning theories, will be a successful alternative to reducing the number of occupational accidents. The study is original in two respects. First of all, examining OHS training in the context of adult learning theories has not been the subject of any study before. Secondly, while the OHS training studies in the literature are related to the results of the training and participant satisfaction, this study deals with the training itself.