Obezite ayrımcılığı: Çalışanlar üzerine bir örnek olay incelemesi = Obesity discrimination: A case study on workers

Abstract

Obezite son yıllarda yaygınlaşan bir sağlık bir problemidir. Obezite ile mücadele birçok politika uygulanmaktadır. Obezite ile mücadelede başlıca aktörler: hükümetler, sağlık kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, okullar, perakendeciler, medya ve işverenlerdir. Kişilerin iş yerlerinde daha çok zaman geçirmesi ve beden kitle indeksinin çalışma verimliliğine olumsuz etkisi dolayısıyla, obezite ile mücadelede işverenlerin uyguladıkları işyeri uygulamaları ön plana çıkmaktadır. Bu tez çalışmasında, fazla kilolu kişilerin işyerinde ayrımcılığa uğrayıp uğramadıkları, obezitenin işçi verimliliğine olan etkisi, işyerinde obeziteyi önlemeye yönelik kilo yönetim programlarından hangi teşviklerin etkili olabileceği ve obezite ile mücadelede işverenlerin etkili bir faktör olarak yer alıp alamayacağının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaca ulaşabilmek için örnek olay analizi yapılmıştır. Örnek olay analiz birimi ağır emek gücünün yoğun olarak kullanıldığı, üretimde metal iş kolu seçilmiştir. Çalışmada karma yöntem araştırma desenlerinden açıklayıcı ardışık desen yöntemi uygulanmıştır. Nicel çalışmada 526 kişi araştırmaya katılmıştır. Nitel çalışmada aynı örneklem üzerinden seçilen özellikle obez ve morbid obez olarak tanımlanan 15 kişi ile yüz yüze yarı yapılandırılmış mülakat yapılmıştır. Mülakat analizinde çalışanların verdikleri cevaplar ile anket sorularına verilen cevaplar tutarlı olduğu için çalışmanın geçerliliği yüksektir. Araştırmanın sonuçlarına göre çalışanların işe alım/terfi/işten çıkarma/ücret artışı gibi iş süreçlerinde kiloya dayalı ayrımcılık (obezite ayrımcılığı) yaşamadıkları görülmektedir. Bununla beraber, çalışanların kilolarından ötürü verimlilik kayıpları yaşadıkları ve meydana gelebilecek iş kazalarına daha açık oldukları tespit edilmiştir. Çalışanların işyerinde özellikle sağlıklı yemek sunumunun motivelerini artırdığı tespit edilmiştir. İşverenler obezite ile mücadele önemli bir aktör olarak görülse de diğer aktörlerle birlikte bakıldığında işverenlerin yeterince etkili bir aktör olarak görülmediği tespit edilmiştir. Çalışanlar için ücretsiz spor salonu üyeliği, tatil ve kaybedilen kilo başına prim en çok tercih edilen ilk üç işyeri uygulaması olarak görülmektedir. Çalışanların işyeri hekimliği tarafından uygulanacak eğitimlere ve kilo yönetim programına katılmaya istekli oldukları görülmüştür. İşverenin işyerinde uygulayacağı kilo yönetim programları ile obezite ile mücadelede etkin bir rol alabileceği gözlemlenmiştir. Çalışanların işyeri uygulamalarına bakış açısını yaş grubu, iş tecrübesi ve eğitim durumu etkilemektedir. Yaş grubu ile ilgili değişkenlere bakıldığında çalışanların 25-34 yaş grubunda olanların diğer yaş grubunda bulunanlara göre kilo kontrolü konusunda parasal teşvikin çalışma isteklerini daha fazla arttıracağı tespit edilmiştir. Yaş grubu değişkeni ile paralel olarak iş tecrübesi 15 yıl ve üzeri olanların iş yerinde sağlıklı yaşam için sunulan olanakları daha az kullandığı tespit edilmiştir. Eğitim durumu değişkeni ile yapılan analiz sonuçlarına göre eğitim durumu arttıkça devletin obezite ile etkili mücadele ettiğine yönelik algının azaldığı tespit edilmiştir.

Obesity is a health problem becoming widespread in recent years. Many policies are applied in the fight against obesity. Leading actors in the fight against obesity are governments, health institutions, non-governmental organisations, schools, retailers and employers. Workplace practices brought to life by employers are particularly significant due to the amount of time people spend at workplaces and the impact of body mass index on work efficiency. The goal of this study is to detect whether overweight individuals are exposed to discrimination at workplaces, identify the impact of obesity on worker efficiency, determine which weight management program might be supported to prevent obesity at workplaces and find out whether employers might function as an effective factor in the fight against obesity. A sample case study was carried out to achieve the goal of this study. Metal industry, a labour-incentive branch, was selected for the case study. Sequential explanatory pattern, one of the mixed method research patterns, was applied in the study. 526 people took part in the quantitative study. In the qualitative study, semi-structured face to face interviews were carried out with 15 people selected from the same sample and particularly defined as obese and morbid obese. Study validity is high as the responses of workers in the interview analysis are consistent with the responses given to the survey questions. Study results indicate that employees are not exposed to weight-based discrimination (obesity discrimination) in work processes such as recruitment, promotion, dismissal and income rise. On the other hand, workers experience efficiency loss due to their weight and are more vulnerable to work-related accidents. It was also concluded that workers were more motivated by particularly healthy food. Although employers are seen as an important actor in the fight against obesity, they are not seen that important when compared to other actors. The most preferred three workplace practices are free gym membership, holiday and bonus for each weight loss. It was observed that workers were willing to participate in trainings and weight loss programs given by workplace physicians. It was also seen that employers might play an active role in the fight against obesity with the weight management programs in the workplace. Workers' attitude to workplace practices are affected by their age, professional experience and educational status. In the context of age group variable, it was observed that monetary incentive to lose weight would motivate workers at the 25-34 age group to work more than other groups. Similar to the age group variable, it was observed that workers with 15 years or longer experience used less workplace facilities for a healthier life. According to the analysis results for educational status variable; as educational status increases, there is a decrease in the perception that the state fights effectively with obesity.