Bağımsız devletler topluluğu ülkelerinde finansal gelişme, ihracat ve ekonomik büyüme ilişkisinin ampirik analizi = Empirical analysis of the relationship between financial development, exports and economic growth in commonwealth of independent states countries

Abstract

Finansal gelişme ve ihracat performansı, hem gelişmekte olan ülkeler hem de Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) gibi ekonomileri geçiş sürecinde olan ülkelerin ekonomik kalkınması için büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada, 9 BDT ülkesinden oluşan bir örneklemde seçilmiş dört farklı finansal gelişme göstergesi (Geniş Para Arzının GSYİH'nin yüzdesi, Brüt Sermaye Oluşumunun GSYİH'nin yüzdesi, Bankaların Özel Sektöre Verilen Yurtiçi Kredilerinin GSYİH'nin yüzdesi ve Özel Sektöre Parasal Sektör Kredilerinin GSYİH'nin yüzdesi) ve ihracat performansının ekonomik büyüme ile ilişkisi 1995-2020 dönemi için araştırılmaya çalışılmıştır. Çalışmanın ampirik uygulama kısmında, uzun dönem ilişkisi VECM ile ortaya konulmuş ve Etki-Tepki Fonksiyonu ile değişkenlerin belli gecikmelerdeki etkileme süreçleri değerlendirilmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkilerin eşbütünleşme araştırması için Pedroni (1999, 2004), Kao (1999), Westerlund-Edgerton (2007) ve Johansen Fisher eşbütünleşme testlerinden yararlanılmıştır. Kısa dönem analizi için Wald testinden, uzun dönem katsayı tahminleri için FMOLS ve DOLS yönteminden faydalanılmıştır. Panel nedensellik ilişkisi için ise Emirmahmutoğlu ve Köse (2011)'nin panel nedensellik yaklaşımı kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, dört farklı finansal gelişme göstergelerinden üçü (Geniş Para Arzının GSYİH'nin yüzdesi, Bankaların Özel Sektöre Verilen Yurtiçi Kredilerinin GSYİH'nin yüzdesi ve Özel Sektöre Parasal Sektör Kredilerinin GSYİH'nin yüzdesi) ile ekonomik büyüme arasında eşbütünleşme ilişkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Genelleştirilmiş sonuçlar hem finansal gelişmenin hem de ihracatın ekonomik büyüme üzerinde olumlu etkiler gösterdiğine dair bulgular sunmuştur. Ancak uygulama sonuçlarına göre, Özel Sektöre Verilen Parasal Sektör Kredisi değişkeninin ekonomik büyümeyi genellikle negatif etkilerken, Brüt Sermaye Oluşumu değişkeninin ise ekonomik büyümeyi etkilediğine dair yeterli kanıta ulaşılamamıştır. Ayrıca, FMOLS modeli için bütün değişken katsayılarının anlamlı olduğu, DOLS modelinde ise sadece Geniş Para Arzı ve İhracat değişkenlerinin anlamlı olduğu görülmüştür. FMOLS ve DOLS modellerinin sonuçları birlikte değerlendirildiğinde uzun dönemde İhracatın finansal gelişmeye nispetle ekonomik büyümeyi pozitif ama daha az etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Son olarak, Emirmahmutoğlu ve Köse (2011) panel nedensellik testi sonuçlarına göre, ekonomik büyümeden Geniş Para Arzı, Bankaların Verdiği Yurtiçi Krediler ve Özel Sektöre Verilen Parasal Sektör Kredisi değişkenlerine doğru tek yönlü panel nedensellik ilişkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Financial development and export performance have great significance for economic development of the developing countries and countries with economies in transition, such as Commonwealth of Independent States (CIS) countries. In this study, it is attempted to research the relation of four different financial development [Broad money (% of GDP), Gross capital formation (% of GDP), Domestic credit to private sector by banks (% of GDP), Monetary Sector credit to private sector (% of GDP)] indicators and export performance, sampled from 9 member states of the CIS countries, with economic growth for a period of 1995-2020. In the empirical application part of the study, the long-term relationship was demonstrated with VECM. The effect processes of the variables at certain delays were evaluated with the Impulse Response Functions. For the cointegration research of the relations between the variables, the cointegration tests of Pedroni (1999, 2004), Kao (1999), Westerlund-Edgerton (2007) and Johansen Fisher are used. Wald test was used for short-term analysis, FMOLS and DOLS methods were used for long-term coefficient estimates. For the panel causality relationship, Emirmahmutoglu and Kose (2011)'s panel causality approach was used. According to the findings, it was concluded that there is a cointegration relationship between three of the four different financial development [Broad money (% of GDP), Domestic credit to private sector by banks (% of GDP), Monetary Sector credit to private sector (% of GDP)] indicators and economic growth. The generalized results presented findings that both financial development and exports had positive effects on economic growth. However, according to the results of the implementation, there is not enough evidence that the Monetary Sector credit to private sector (% of GDP) variable generally affects economic growth negatively, while the Gross capital formation (% of GDP) variable affects economic growth. In addition, it was seen that all variable coefficients were significant for the FMOLS model, while only the Broad money (% of GDP) and Export variables were significant in the DOLS model. When the results of FMOLS and DOLS models are assessed together, it is concluded that in the long run, exports affect economic growth positively but less than financial development. Finally, according to Emirmahmutoglu and Kose (2011) panel causality test results, it was concluded that there is a one-way panel causality relationship from economic growth to Broad money (% of GDP), Domestic credit to private sector by banks (% of GDP) and Monetary Sector credit to private sector (% of GDP) variables.