İlk İslâm Fetihleri Döneminde El-Cezire Bölgesi ve İslâmlaşma Süreci

Abstract

El-Cezîre bölgesi, Dicle ile Fırat nehirleri arasında kalan yerin yukarı kısmına verilen addır. Bu bölge yukarı Mezopotamya olarak da isimlendirilir. Köklü bir geçmişe sahip olan bu bölge dünya tarihi ve medeniyeti açısından da oldukça önemlidir. Anadolu, Suriye ve Irak üçgeni arasında kalan, Mümbit bir yerleşim merkezine ve stratejik öneme sahip olan el-Cezîre’de İslâm öncesi pek çok devletler (Babilliler, Asurlular, Hititler, Persler, Büyük İskender, Selefkiler, Romalılar, Bizans ve Sasaniler) yaşamışlardır. Suriye ve Irak’ı fetheden Müslüman Arapların gözü bu bölgeye çevrilir. Nitekim Hz. Ömer, el-Cezîre’nin fethini Iyaz b. Ganem’e havale eder. İyaz, Halid b. Velid’le beraber bölgede pek çok yerleri ele geçirirler. Böylece adı geçen yer, İslâm hâkimiyeti altına alınmış olur. Aynı zamanda Hz. Osman döneminde ayrı bir eyalet haline gelen el-Cezîre bölgesine Arap kabileleri iskân edilir. Bu itibarla yerli halk, Müslümanları yakinen tanıma imkânı elde eder. Ayrıca İslâm Dini yerliler arasında yavaş da olsa yayılma imkânı bulur. Özellikle el-Cezîre’nin fethi, İslâm Dini’nin kuzeyde ve doğuda yayılması ve medeniyetin gelişmesi açısından oldukça önemlidir.

The region of Al-Cezire is the name of the upper area of between Euphrates an Tigris rivers. This region also is named as upper Mesopotamia. This region which has old antecedent is important for the history and civilization of world. Many states such as Babils, Hittites, Persians, Alexander the Great, Selefkies, Rome, Byzantine, Sasanids lived in the pre-Islamic period in Al-Cezire, lie among the triangle of Anatolia, Syria and Iraq, which has a fertile residential centre. Muslim Arabs, conquested Syria and Iraq, pored this region. In fact, Hz. Omar gave the duty of conquest of Al-Cezire to Iyaz b. Ganem. Iyaz captured many places in the region together with Halid b. Velid. Thus, this region was seized. The Arabian tribes were settled in Al-Cezire which became separate province in the reign of Hz. Osman. Consequently, local people got to familiarize closely Muslims. Besides, Islam slowly expanded among the local people. The conquest of Al-Cezire was important for the expading of Islam towards to northern and eastern, and the developmet of Islamic civilization.