Sapanca Gölünde Ağır Metal Kütle Denge Modelinin Geliştirilmesi

Abstract

ÖZET Marmara bölgesinin önemli iç su havzalarından olan Sapanca Gölü, Anadolu’dan Avrupa’ya ulaşım noktasının kavşağında bir tatlı su gölü olup, bölgenin önemli bir içme ve kullanma suyu kaynağıdır. Göl havzada bulunan yerleşim alanları, endüstriyel kuruluşlar ve en önemlisi E-5 karayolu ile TEM Anadolu otoyolundan gelen kirletici kaynaklardan etkilenmektedir. Bu rapor, Sapanca Gölünde ağır metal kütle denge modelini geliştirilmesine yönelik olarak elde edilen verileri ve sonuçları içermektedir. Gölden, göl sedimentinden, göl çevresindeki topraktan, havadan ve gölü besleyen yan derelerden numuneler toplanmış ve belirlenen istasyonlarda, 19 ay süre ile ağır metaller ve bazı elementler (Alüminyum, Arsenik, Bakır, Baryum, Çinko, Demir, Kadmiyum, Kobalt, Krom, Kurşun ve Nikel) incelenerek, konsantrasyonları belirlenmiştir. Elde edilen veriler neticesinde kütle denge modeli geliştirilmiş ve modelde bilinmeyen kaynaklarla ilgili yorum yapabilmek için toprak, sediment ve yeraltı sularında ağır metal konsantrasyonları incelenmiştir. Numunelerin ön işlemleri standart metotlara göre yapılıp ölçümlerin hassasiyeti ve güvenirliğini doğrulamak için sertifikalı referans maddeler ile çalışılmıştır. Bunun yanı sıra ağır metallerle bağlantılı olan bazı su kalitesi parametreleri (debi, sıcaklık, pH, iletkenlik (C-SPC), oksidasyon-redüksiyon potansiyeli (ORP), çözünmüş oksijen (DO), askıda katı madde (AKM), toplam organik karbon (TOK)) göl ve yan derelerde ölçülerek bu parametrelerin ağır metal konsantrasyonlarını nasıl etkiledikleri istatistiksel olarak belirlenmiştir. Alınan tüm numunelerde kalite parametreleri incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Sapanca gölü, su, sediment, hava, toprak, ağır metaller, kütle denge modeli,

ABSTRACT Sapanca Lake, which is one of the important internal water basins in Marmara region, is a freshwater lake on the junction of the access point to Europe from Anatolia and important source of drinking water of the region. Residential areas around the lake are affected by industrial organizations and most importantly pollutant sources coming from E-5 land route and TEM Anatolia highway. This report contains the data and results obtained for the development of the heavy metal mass balance model in Lake Sapanca. Samples were collected from the lake, lake sediment, streams, soil and air around the lake and concentrations of heavy metals and some elements (Aluminum, Arsenic, Copper, Barium, Zinc, Iron, Cadmium, Cobalt, Chromium, Lead and Nickel) were determined for 19 months in stations. Mass balance model will be constituted as a result of obtained data and heavy metal concentrations in soil, sediment and groundwater have been investigated in order to be able to comment on unknown sources in the model. Pre-processing of the samples was performed according to standard methods and certified reference materials were used to verify the accuracy and reliability of the measurements. In addition, some water quality parameters (flow, temperature, pH, conductivity, oxidationreduction potential (ORP), dissolved oxygen (DO), suspended solids (AKM), total organic carbon (TOC)) Were measured at the lake and the side rivers, and how these parameters affected the heavy metal concentrations were statistically determined. Quality parameters were examined in all samples. Keywords: Sapanca Lake, water, sediment, air, soil, heavy metals, mass balance model, Sakarya.