Türkiye’de Toplumun Farklılık ve Birarada Yaşama Düzeyleri

Abstract

Günümüz dünyası, geçmişe oranla daha hızlı ve yaygın bir şekilde kültürel ve sosyal olarak içiçe geçmekte, farklı kültürden gelen ve farklı etniklik ve dini kimliğe sahip olan insanlar bir arada yaşama durumuyla karşı karşıya kalmaktadır. Birçok farklı etno kültürel ve dini grupları içerisinde barındıran Türkiye ise kendine özgü birtakım şartlarda bu değişimleri tecrübe etmektedir. Bu projenin amacı Türkiye’de yaşayan farklı etnik, dini, mezhebi ve siyasi kimliklere sahip bireylerin kendi aralarında hangi düzeylerde ne kadar sosyal mesafe koyduklarını ölçmek ve “farklı” olana ilişkin tutum ve tavır alışlarını görmeye çalışmaktır. Proje de bu tür verilerin, izlenimlerin ötesine geçerek belirlenmiş bir nüfusun tümü hakkında (belli hata payları içinde) bir sonuca varmayı sağlayacak şekilde toplayabilmek için ilk aşamada nitel araştırma tekniklerinden derinlemesine mülakat ve nicel araştırma tekniği başka bir değişle “survey” metodu birarada kullanılmıştır. Uygulamada farklı gruplara olan sosyal mesafeyi ölçmek için geliştirilen ve bu çalışmada ilave bilgiler eklenerek geliştirilen Bogardus Sosyal Mesafe Ölçeği kullanılmıştır. Proje sonucunda elde edilen bulgular kapsamında Türkiye’nin bölgeler bazında farklı etnik dini, mezhep ve siyasi kimlik taşıyan fertlerine yönelik “sosyal mesafe haritaları” çıkartılmıştır. Bu kapsamda sosyal mesafenin en düşük olduğu dolayısıyla farklı gruplar arasında etkileşim düzeyinin en yaygın olduğu bölgelerin göç alan metropol şehirlerin ağırlıklı olduğu İç Anadolu, Ege, Marmara bölgesi olduğu gözlenmiştir. Buna karşılık yoğun göç veren benzer etno kültürel gruplardan oluşan bölge olan Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgesinde sosyal mesafe düzeyi oldukça yüksek olduğu dikkat çekmektedir. Genel olarak bakıldığında Türk toplumunun birlikte yaşama açısından farklılığın temellerini ve sosyal mesafe düzeyini belirleyen unsurun din ve cinsel yönelim olduğu görülmektedir. İkinci olarak sırasıyla farklı mezhep ve etnik kökene mensup olma durumu sosyal mesafeyi belirleyen etkenlerdir. Siyasi kimliğin ise oldukça düşük düzeyde sosyal mesafeyi belirleyici bir etken olduğu görülmektedir. Katılımcıların demografik bilgilerine bağlı olarak yapılan analizlerde Türkiye’de cinsiyet hariç yaş ve gelir pozitif yönde; eğitim ve medeni durum sosyal mesafe düzeyini belirlemede negatif yönde etkili olduğu saptanmıştır.

ABSTRACT Today’s world is more rapidly and commonly intertwined in terms of social and cultural dimensions compared to the past. People from different origins, cultures, ethnic and religious origins is facing the coexistence experience. Turkey contains several different ethno-cultural and religious groups so we are experiencing these changes in some conditions specific to Turkey. The aim of this project is measuring the level of social distance among the people from different ethnic, religious, sectarian and political identities, and understanding their attitudes and behaviors towards “those who are different”. We used the qualitative research technique of in-depth interview in the first phase in order to come to a conclusion by collecting these data (within a margin of error) regarding a particular section of the population. In the second stage we used the survey technique as a quantitative research method. In the implementation of both qualitative and quantitative method, we used the Bogardus Social Distance Scale by developing this measuring tool with some additions according to our research aims. We drew “social distance maps” on the basis of different geographical regions of Turkey regarding individuals belonging different ethnic, religious, sectarian and political identities according to the result obtained from the field research. According to these results, regions where social distance levels are the lowest and interaction levels are the highest are the regions containing metropolitan and densely immigrated urban cities such as Marmara, Aegean and Central Anatolian regions. On the contrary, emigrated places such as Southern Eastern and Eastern Anatolian regions where are commonly homogenous and contain similar ethno cultural groups, have conspicuously high levels of socials distance. Generally it is found that the key element determining the bases of differences and social distance levels in terms of coexistence are religious attitude and sexual orientation. In the second place, belonging to different sects or ethnic origins are the factors determining social distance to a great extent. However, political identity has a low effect on the level of social distance. According to analyses in terms of participants’ demographic characteristics, it is found that age and income have a positive effect on social distance while education and marital status have a negative effect on it. However, gender differences has no effect on social distance level. Key Words: Disintegration, Social Distance, Identity, Coexistence