Kırılma ve Çatlak İlerleme Analiz Sistemi – Aşama 2

Abstract

ÖZET 2008-2011 yılları arasında gerçekleştirilen 108M283 nolu ve “Kırılma ve Çatlak İlerleme Analiz Sistemi – Aşama 1” adlı projede, lisansüstü çalışmaları boyunca Dr. Ali O. Ayhan tarafından geliştirilmiş olan FRAC3D programı, mod-I yüklemesi altında levha ve silindir gibi basit geometrilerdeki yorulmalı çatlak ilerleme problemlerine uygulanmış ve analizlerin doğru bir şekilde yapılabilmesi için kullanıcı ara yüzü geliştirilerek tüm sistem FCPAS.(Fracture and Crack Propagation Analysis System) olarak adlandırılmıştı. Bu projede, FCPAS içerisinde mevcut olan yetenekler yeni endüstriyel problemlere uygulanmış ve karışık modlu yüklemeler altında üç boyutlu kırılma olgusunun deneysel olarak incelenmesi ve sayısal olarak modellenmesi için yeni çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalar, aşağıda verilen dört temel kategoride gruplandırılmaktadır; 1. FCPAS mod-I analiz kabiliyetlerinin enerji, ulaştırma, havacılık ve savunma alanlarında karşılaşılan kırılma ve çatlak ilerleme problemlerine uygulanması ve doğrulamalarının yapılması. Bu kapsamda, değişik uygulamalar yapılarak çatlak ilerleme profilleri ve ömürleri açısından FCPAS tarafından tahmin edilen çatlak ilerleme davranışları doğrulanmıştır. 2. Üç boyutlu karışık modlu yükler altında kırılma ve çatlak ilerleme deneysel kabiliyetlerinin geliştirilmesi. Basit karışık modlu kırılma problemlerinden başlayarak, en genel hal olan mod-I, II ve III yüklerinin tamamımın aktif olduğu durumlar için deneysel kabiliyetler ve yeni test sistemleri geliştirilmiştir. 3. Üç boyutlu karışık modlu yükler altında kırılma ve çatlak ilerleme sayısal analiz kabiliyetlerinin ve iyileştirilmiş kırılma kriterlerinin geliştirilmesi. Karışık modlu yükler altında ve düzlemsel olmayan bir şekilde ilerleyen çatlağın sayısal olarak FRAC3D ve FCPAS ile analizleri gerçekleştirilmiş, iyileştirilmiş kırılma kriterleri oluşturulmuş ve deneylerle doğrulamaları yapılmıştır. 4. FCPAS grafiksel kullanıcı ara yüzünün (GUI) güncellenmesi. Yukarıda tanımlanan gelişmeler çerçevesinde kullanıcı ara yüzünde güncellemeler yapılmıştır. Proje kapsamında yapılan çalışmalar ile FCPAS’in enerji, ulaştırma, havacılık ve savunma alanlarındaki kırılma problemlerine uygulanabilir bir program olduğunun ispatı yapılmış ve projenin 3. aşaması olarak planlanan Prognostik/Yapısal Sağlık Kontrolü alanlarında yeni çalışmalar yapılabilmesinin zemini hazırlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Yorulma çatlak ilerlemesi, karışık mod, gerilme şiddet faktörü, sonlu elemanlar yöntemi.

ABSTRACT In the 108M283 project (Fracture and Crack Propagation Analysis System – Phase 1, 2008-2011), FRAC3D, which had been developed by Dr. Ali O. Ayhan during his graduate studies, was applied to mode-I fatigue crack propagation problems on simple geometries such as plates and cylinders, a graphical user interface was developed to perform the analyses correctly and more efficiently, and the whole system was names as FCPAS.(Fracture and Crack Propagation Analysis System). In this project, the capabilities existing within FCPAS were applied to new industrial problems. Moreover, new studies were performed to experimentally analyze and numerically model three-dimensional fracture problems under mixed mode loading conditions. These studies are grouped into four categories given below; 1. Applications of mode-I analysis capabilities of FCPAS to fracture problems seen in energy, transportation, aviation and defense areas and their validations. In this context, various applications are performed and crack propagation behaviors predicted by FCPAS were validated in terms of crack propagation profiles and lives. 2. Development of experimental capabilities for three-dimensional fracture and crack propagation problems. Starting with simple mixed-mode fracture problems, for the most general case, in which all mode-I, II and III loads are active, experimental capabilities and new test systems were developed. 3. Development of numerical analysis capabilities and improved fracture criteria for threedimensional fracture and crack propagation problems. Analyses of cracks under mixedmode loads, propagating in a non-planar manner were performed using FRAC3D and FCPAS, improved fracture criteria were developed and experimental validations were performed. 4. Updating of FCPAS graphical user interface (GUI). Updates were made on the graphical user interface based on the developments defined above. Based on the studies performed on this project, applicability of FCPAS’s capabilities in energy, transportation, aviation and defense areas was proved and foundation of new studies using FCPAS in the Prognostic/Structural Health Management area was prepared. Keywords: Fatigue crack propagation, mixed-mode, stress intensity factor, finite element method.