ÖZET Kabak bitkisi topraktaki yıllanmış p,p-DDE fitoekstraksiyon ederken, karpuz bitkisinin böyle bir özelliği yoktur. Bu araştırmada kabak anacı üzerine aşılanmış (aşılı karpuz) bitkilerinin boşluk suyunda, ksileminde ve meyvesindeki yıllanmış p, p-DDE nin birikimi incelenmiştir. p,pDDE nin topraktan boşluk suyuna, boşluk suyundan ksileme geçişi incelendi ve bu değerler aşısız kabak, aşısız karpuz, bunların kendi aralarında ve çapraz aşılı bitkiler için karşılaştırıldı. Seçilen bitkilerin boşluk suyunda, ksileminde ve meyvelerinde kirletici birikimine aşılamanın etkisini incelemek için rhizotron deneyleri yapıldı. Boşluk suyundaki ortalama p,p-DDE miktarı 0,36 µg/l( kabak aşılı karpuz) ile 0,55 µg/l arasında ölçülmüştür. Aşılı ve aşısız bitkilerin boşluk suyu konsantrasyonları arasında istatistiksel olarak farklılık bulunmamaktadır. Buna rağmen kabak üzerine karpuz aşılı bitkilerin ksilemindeki ortalama p,p-DDE konsantrasyonu 71 µg/l olup, bu değer istatistiksel olarak karpuz ve kabak bitkilerinden farklıdır. Aşısız kabak, kabak üzerine kabak aşısı, kabak üzerine karpuz aşısı, karpuz üzerine karpuz aşısı ve aşısız karpuz bitkileri için biyo birikim faktörü sırasıyla; 344, 325, 197, 1,28 ve 0,89 olarak hesaplanmıştır. Deneyde kullanılan bitkilerin meyvesindeki en yüksek konsantrasyon kabak üzerine karpuz aşılı bitkilerde ölçülmüş olup bu değerler 2,6 ng/g ile 11,51 ng/g arasında değişmektedir. Sonuçlara bakıldığında kabak anacı ksilemdeki p,p-DDE konsantrasyonunu arttırıcı etkiye sebep olmuştur. Bu araştırma ile ilk defa kabak üzerine karpuz aşılı bitkilerin ksileminde yıllanmış p,p-DDE nin biriktiği gösterilmiştir. ANAHTAR KELİMELER: DDT, DDE, aşılı karpuz, kabak, anaç, ksilem
ABSTRACT Zucchini has an ability to phytoextract weathered p,p-DDE from contaminated soil and watermelon does not have this ability. This research investigates the accumulation of weathered p, p-DDE in xylem sap, rhizosphere pore water, and fruits of watermelon grafted onto zucchini rootstocks (heterografted watermelon). The movement of (p,p-DDE) from the bulk soil to the rhizosphere pore water to the xylem sap was tracked and compared in intact plants, homografted, and compatible heterografts of zucchini and watermelon plants. Pot experiments were conducted to assess the effect of grafting on accumulation of weathered p,p’-DDE in xylem sap, rhizosphere pore water, and fruits of grafted and nongrafted plants. An average p,p-DDE concentrations in rhizosphere pore water ranged from 0.36 µg/l (heterografted watermelon) to 0.55 µg/l (intact plant of watermelon) and there were no statistically significant differences between grafted and non-grafted plants. Conversely, xylem sap p,p-DDE concentration of heterografted watermelon is 71 µg/l and it is significantly different than their homografts and intact plants of watermelon and zucchini. The bioconcentration factors were 344, 325, 197, 1.28, and 0.89 for intact plant of zucchini, homografted zucchini, heterografted watermelon, homografted watermelon, and intact plant of watermelon, respectively. The p,p-DDE content in fruits was the highest for heterografted watermelon among the cultivars, ranging from 2.6 ng/g to 11.51 ng/g. The results showed that rootstock of Zucchini had increased p,p-DDE concentrations in xylem sap of cultivars. It is the first time our experiment showed that weathered p,p’-DDE were accumulated in xylem sap of heterografted watermelon plant. KEYWORDS: DDT, DDE, grafted watermelon, zucchini, rootstock, xylem