Yerel-Evrensel İkileminde İlköğretim DKAB ve Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarında Değerler

Abstract

Bu çalışma ilköğretim sosyal bilgiler ve din kültürü ve ahlak bilgisi (DKAB) öğretim programlarının değerlere yaklaşımını ve bu programlarda yer alan değerlerin yeniliğe açıklık-muhafazakârlık, bireyselcilik- toplumsalcılık, milliyetçilik-evrenselcilik, öz genişletimcilik-öz aşkıncılık gibi farklı açılardan ağırlığını belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla programlar ve ilgili literatüre dayanarak programların değerlere genel yaklaşımı belirlenmiş, Schwartz'ın değerler teorisi esas alınarak değer kategorileri oluşturulmuş ve kategorisel içerik analizi tekniğiyle programlar taranmıştır. Oluşturulan değer kategorilerinde Schwartz'ın değerler teorisinin esas alınmasının nedeni bu teorinin eğitim sistemimizde son yıllarda yaşandığı belirtilen yerel ve küresel değerler arasındaki ilişkileri belirleme açısından önemli imkânlar sunmasıdır. Sonuç olarak programların ikisinin de son yıllarda yapılan değişikliklerle geleneksel değerlerden evrensel değerlere doğru yönelen bir eğilim gösterdiği, bu eğilimin programların içeriğine yansıması yönünden sosyal bilgiler programlarının DKAB programlarından daha önde olduğu belirlenmiştir

Bu çalışma ilköğretim sosyal bilgiler ve din kültürü ve ahlak bilgisi (DKAB) öğretim programlarının değerlere yaklaşımını ve bu programlarda yer alan değerlerin yeniliğe açıklık-muhafazakârlık, bireyselcilik- toplumsalcılık, milliyetçilik-evrenselcilik, öz genişletimcilik-öz aşkıncılık gibi farklı açılardan ağırlığını belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla programlar ve ilgili literatüre dayanarak programların değerlere genel yaklaşımı belirlenmiş, Schwartz’ın değerler teorisi esas alınarak değer kategorileri oluşturulmuş ve kategorisel içerik analizi tekniğiyle programlar taranmıştır. Oluşturulan değer kategorilerinde Schwartz’ın değerler teorisinin esas alınmasının nedeni bu teorinin eğitim sistemimizde son yıllarda yaşandığı belirtilen yerel ve küresel değerler arasındaki ilişkileri belirleme açısından önemli imkânlar sunmasıdır. Sonuç olarak programların ikisinin de son yıllarda yapılan değişikliklerle geleneksel değerlerden evrensel değerlere doğru yönelen bir eğilim gösterdiği, bu eğilimin programların içeriğine yansıması yönünden sosyal bilgiler programlarının DKAB programlarından daha önde olduğu belirlenmiştir