ANAXİMANDROS’UN FELSEFESİNDE APEIRON

Abstract

Yunan felsefesinin anlaşılması söz konusu olduğunda filozofların kullandıkları kavramların açık kılınması hayati önem taşımaktadır. Buna karşılık söz konusu açıklık genelde Sokrates öncesi, özelde Anaximandros felsefesi için güçtür. Bu güçlüğün nedeni ondan kalan fragmanların yetersizliği ve kopukluğu olduğu kadar, onu yorumlayanların genelde Aristotelesçi perspektifte kalmalarıdır. Çalışmada söz konusu yorumlardan doğan dört problem üzerinde durulmuştur: a) Anaximandros apeironu Aristotelesçi perspektiften okunduğu anlamda bir arkhe kabul etmiş midir? Yahut kavramın bir başka anlamı söz konusu olabilir mi? b) Yukarıdaki ihtimali devam ettirmek suretiyle apeironu yorumlarken Aristotelesçi anlayışın dışına çıkmak mümkün müdür? c) Khaos ve apeiron arasında nasıl bir ilişki veya kopuş vardır? Bu soruya ek olarak Yunan felsefesinde geleneksel olarak ifade edilen mitos-logos kopuşunun merkezine Anaksimandros’u yerleştirmek mümkün müdür? d) Apeironu siyasi içeriklerini dikkate alarak değerlendirmek mümkün müdür? Yukarıdaki problemlere bağlayıcı bir yanıt getirmek, kesinliğe ulaşılmasını sağlayacak fragmanların yetersizliğinden mümkün görünmemektedir. Bu nedenle her bir probleme getirilen yanıtlar ele alınmış ve bu yanıtların apeironun mümkün yorumlarından hareketle nasıl temellendirildiği gösterilmeye çalışılmıştır.

When it comes to understanding Greek philosophy, it is of vital importance to clarify the concepts used by philosophers. But the desired clarity is hard to achieve in general for pre-Socratic, and in particular for Anaximander’s philosophy. The reason for this difficulty is the fact that the interpreters attach to an Aristotelian perspective as well as the inadequacy and disjointedness of the surviving fragments. This study focuses on four problems arising from these interpretations: a) Did Anaximander take apeiron as an arche in common with the Aristotelian perspective? Or could there be some other meaning of it? b) Is it possible, in interpreting apeiron, to go beyond this Aristotelian understanding by maintaining the abovementioned possibility? c) What is the relationship or rupture between khaos and apeiron? In addition to this question, is it possible to place Anaximander at the centre of the mythos-logos break that is traditionally stated in Greek philosophy? d) Is it possible to evaluate apeiron by taking into consideration its political implications? A binding response to the afore-mentioned problems does not seem feasible due to the lack of fragments to give precision. For this reason the responses to each of these problems are discussed and it is tried to show how these responses are based on the possible interpretations of apeiron.